Uluslararası ticaret her gün artan bir şekilde büyümekte ve farklı ülkeler arasında pek çok mal ve hizmet ticareti gerçekleştirilmektedir. Bu işlemler, taraflar arasında anlaşmazlıkların çıkması durumunda sorunların çözümü için sözleşme yapma ihtiyacını beraberinde getirmektedir. Uluslararası ticaret sözleşmeleri, taraflar arasında imzalanan anlaşmaların hukuki geçerliliğini sağlamakla birlikte ticaretteki güveni de arttırmaktadır.
Bu sözleşmelerin hazırlanması ve uygulanması sırasında belirli prensipler doğrultusunda hareket edilmelidir. Sözleşme yapma özgürlüğü, sözleşmenin şartlarının açıkça belirtilmesi, tarafların karşılıklı yükümlülükleri ve sözleşme ihlallerinde alınabilecek önlemler gibi prensipler, herhangi bir sorunun ortaya çıkması durumunda taraflara bir çerçeve sağlamaktadır.
Uluslararası ticaret sözleşmeleri, ICC, UNCITRAL, UNIDROIT ve Incoterms gibi uluslararası kuruluşlar tarafından hazırlanmaktadır. Bu sözleşmeler, belirli konulara yönelik olarak hazırlanırken, bazıları genel kapsamlıdır.
Uluslararası ticaret sözleşmeleri, işlem türüne, mal/hizmetin niteliğine ve ticaret yapılan ülkelere göre farklılık göstermektedir. Bu nedenle, sözleşme hazırlama aşamasında farklı konulara dikkat edilmesi gerekmektedir. Sözleşme metninde kullanılacak dil, fesih ve ihlal durumlarında alınacak önlemler gibi konular, sözleşme hazırlama sürecinde ele alınan önemli konular arasında yer almaktadır.
Sözleşme Nedir?
Sözleşme, taraflar arasında yapılan anlaşmalardan biridir ve belirli bir hizmeti, malı veya ürünü karşılıklı olarak değiştirmeyi taahhüt eder. Uluslararası ticaret sözleşmeleri, ülke sınırlarını aşan işlemlerde kullanılır ve taraflar arasındaki yasal bağlantıyı sağlar.
Bu sözleşmeler, genellikle ticari sözleşmeler olarak da adlandırılır ve olağanüstü işlem hacimleri için tasarlanmıştır. Sözleşme türleri arasında satış sözleşmeleri, kiralama sözleşmeleri, iş hizmeti sözleşmeleri ve lojistik sözleşmeleri yer alır.
Uluslararası ticaret sözleşmelerinin özellikleri arasında tarafsız bir dil kullanımı, yetkili bir mahkeme seçimi, yasal sözleşme koşullarının açıkça belirtilmesi ve sınır ötesi işlemlerde uygulanabilecek kuralların belirlenmesi yer alır. Bu özellikler sayesinde, taraflar arasındaki ticari anlaşmazlıkların önemli ölçüde azaltılması sağlanır.
Uluslararası ticaret işlemlerinde kullanılan sözleşmelerin dili oldukça önemlidir. Sözleşmenin, tarafların anlaşabileceği bir dilde olması gerekmektedir. Sözleşme dili belirlenirken, işin yapılacağı ülkedeki resmi dil veya tarafların ortak bir dili tercih edilebilir. Ayrıca, bir sözleşmenin birden fazla dilde hazırlanması da mümkündür.
Sözleşme dilinde belirsiz ifadeler, haksız yere yorumlanabilir ve anlaşmazlıklara neden olabilir. Bu nedenle, sözleşmenin net, anlaşılır ve açık ifadelerle hazırlanması önemlidir.
Temel Prensipler
Uluslararası ticaret sözleşmelerinde temel prensipler, sözleşme yapma özgürlüğü, sözleşme koşullarının açıkça belirtilmesi, sözleşmenin karşılıklı yükümlülükleri ve sözleşme ihlalleri durumunda alınabilecek önlemleri içermektedir.
Sözleşme yapma özgürlüğü, tarafların serbestçe sözleşmelerini yapabilme özgürlüğünü kapsar. Sözleşmelerin güvenilirliği ve geçerliliği, önceden belirlenmiş koşulların açık bir şekilde belirtilmesi ile sağlanır. Karşılıklı yükümlülükler, tarafların söz konusu yükümlülükleri tam ve eksiksiz bir şekilde yerine getirmelerini içerir. İhlal durumunda ise, sözleşmeyi imzalayan taraflar, yasal yollara başvurarak haklarını koruma altına alabilirler.
Bunun yanı sıra, sözleşmelerde yer alan diğer prensipler, zamanlamaya ve ödeme koşullarına ilişkin hususları, mal hizmetlerin kalitesi gibi teknik ayrıntıları da içerebilir. Bu nedenle, uluslararası ticaret sözleşmelerinde bu prensiplere dikkat edilmesi son derece önemlidir.
Uluslararası ticaret sözleşmeleri, birden fazla dilde hazırlanabilir. Sözleşmenin tarafları, dil tercihlerini ve sözleşmeleri hangi dillere çevireceklerini yazılı olarak belirlemelidirler. Sözleşmenin hazırlanması sırasında, tarafların anadilleri dışındaki dillere hakim olduğu durumlarda, tercümanlık hizmetleri kullanmak önerilir. Bu, tarafların arasındaki iletişimin daha net ve anlaşılır olmasını sağlar. Son olarak, sözleşmenin tercüme edildiği dillere göre bir öncelik sıralaması oluşturulmalı ve gerektiğinde tercümeler noter onayı alınarak yapılmalıdır.
Önemli Sözleşmeler
Uluslararası ticaret sözleşmeleri, ticari işlemlerde uyulması gereken kuralları belirlemek amacıyla hazırlanırlar. Bu sözleşmelerin ihlal edilmesi durumunda alınacak olan yaptırımlar da yine bu sözleşmelerde yer almaktadır. İşte bu nedenle, uluslararası ticaret işlemlerinde kullanılan sözleşmeler oldukça önemlidir. Bazı önemli sözleşmeler şunlardır:
- ICC: Uluslararası Ticaret Odası tarafından hazırlanan sözleşmeler, uluslararası ticarette sıkça kullanılmaktadır ve geniş bir yelpazeyi kapsarlar.
- UNCITRAL: Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu tarafından hazırlanan sözleşmeler, uluslararası ticarette kapsamlı bir şekilde kullanılır ve hukuk sistemlerinin farklılıklarını gözetir.
- UNIDROIT: Uluslararası Özel Hukuk Enstitüsü tarafından hazırlanan sözleşmeler, özellikle borç sözleşmeleri konusunda kullanılır.
- Incoterms: Ticari sözleşmelerde kullanılan, mal satın alma ve teslimat işlemlerinde kullanılacak kuralları belirleyen bir sözleşmedir.
Bu sözleşmeler, ticari işlemlerde güvenliği sağlamak ve tarafların haklarını korumak için oldukça önemlidir. Sözleşmelerin kullanımı, işlemlerin daha sorunsuz ve daha verimli bir şekilde yapılmasını sağlar.
ICC Sözleşmeleri
ICC, uluslararası ticarette kullanılan en önemli sözleşme türlerinden biridir. ICC Sözleşmeleri, iş dünyası için hakemlik hizmetleri sunan Uluslararası Ticaret Odası (ICC) tarafından hazırlanmıştır. Bu sözleşmeler, tarafların haklarını ve yükümlülüklerini açıkça belirtir ve dünya genelinde en sık kullanılan sözleşmelerden biridir. ICC Sözleşmeleri arasında en sık kullanılanları, mal teslimi için ICC Incoterms ve ödeme için kullanılan ICC UCP (Uluslararası Ticarette Ödeme Yöntemleri) sözleşmeleridir.
Sözleşmelerde tarafların aldığı yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda sözleşme ihlal edilmiş olur. İhale durumunda, sözleşme koşullarına uyulmaması veya sözleşmenin süresinde sona ermemesi, taraflar arasındaki anlaşmazlıklara sebep olabilir. Bu durumlarda sözleşmenin feshedilmesi veya sözleşme koşullarına uygun bir şekilde uygulanması gerekebilir. Sözleşmelerin feshedilmesi durumunda, sözleşmeye göre alınabilecek önlemler belirtilmelidir. Sözleşmeye taraf olan tarafların, sözleşme ihlalleri durumunda hangi yargı mercilerine başvuracaklarına dair de sözleşme metninde açıkça belirtmesi gerekmektedir.
INCOTERMS
INCOTERMS, uluslararası ticarette kullanılan en yaygın ticaret terimleri veya kurallarıdır. Bu terimler, mal veya hizmetlerin ihracatı veya ithalatı sırasında anlaşmazlıkları önlemek için kullanılır. Her bir terim, malların teslim edilme süreci için bir dizi tanım, kural veya yönerge içerir.
INCOTERMS, hangi partinin belirli bir mal veya hizmetin farklı aşamalarında sorumlulukları ve masrafları üstlendiğini belirlemek için kullanılır. Ayrıca, terimler, mal veya hizmetlerin taşınması sırasında ortaya çıkabilecek risklerin kim tarafından karşılanacağını ve kimin sigorta poliçelerini düzenleyeceğini belirler.
Güncel INCOTERMS kurallarının en son sürümü, 2020 yılında yayınlandı. Bu sürüm, küresel ticarette çıkan yeni trendleri ve uygulamaları dikkate alarak güncellendi. Güncel sürüm, FOB, CIF ve EXW gibi yaygın terimlerin yanı sıra, CIP, DPU, DAP ve FCA gibi yeni terimler de ekledi.
INCOTERMS kuralları, uluslararası ticaret sözleşmelerine dahil edilebilir. Bu nedenle, ihracat ve ithalat işlemlerinde kullanılan sözleşmelerde, hangi INCOTERMS teriminin kullanılacağı, malların teslim edilme sürecinde hangi aşamalarda hangi partinin sorumlulukları ve masrafları üstleneceği açıkça belirtilmelidir.
ICSID
ICSID, Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi’nin kısaltmasıdır. ICSID, yabancı yatırımcıların yatırımlarının korunması için kullanılan yatırım sözleşmeleri sağlar. İki ya da daha fazla ülke arasındaki yatırım anlaşmazlıklarında, bu merkez taraflar arasındaki uyuşmazlıkları çözmek için tarafsız bir hakem heyeti oluşturur. Sözleşmeler, yatırımcılar için yatırım risklerini azaltmayı amaçlar ve yatırım yaptıkları ülkelerde haklarını korumasına yardımcı olur. Bu nedenle, ICSID’in yatırım sözleşmelerine ilişkin bilgiye sahip olmak, uluslararası ticaret alanındaki işletmeler için oldukça faydalıdır.
UNCITRAL Sözleşmeleri
UNCITRAL veya Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu, uluslararası ticarette sözleşmelerle ilgili olarak hazırlanan bir dizi düzenlemeleri kabul eden bir BM organıdır. UNCITRAL Sözleşmeleri, sözleşmelerdeki kuralları standartlaştırmayı, sözleşme hükümlerinin açıkça belirtilmesini ve standart sözleşme terimlerinin kullanımını teşvik etmeyi amaçlamaktadır. UNCITRAL Sözleşmeleri, ICC gibi diğer uluslararası ticari anlaşma yapılarından bağımsız olarak var olurlar. Bu sözleşmeler, sözleşme yapma sürecindeki anlaşmazlıkların hızlı ve etkili bir şekilde çözülmesini sağlamak için kurulmuştur.
Uluslararası Ticaret Sözleşmesi Hazırlama
Uluslararası ticaret sözleşmeleri, işlemlerin doğru bir şekilde gerçekleştirilmesi için son derece önemlidir. Bu sözleşmelerin hazırlanması sırasında dikkat edilmesi gereken bazı konular bulunmaktadır. İlk olarak, sözleşme metninde yer alan dilin taraflar arasında anlaşılır olması ve herhangi bir tercüme hatası olmaması gerekmektedir. Ayrıca, sözleşmenin koşullarının detaylı olarak belirtilmesi ve her iki tarafın da yükümlülüklerinin açıkça ifade edilmesi oldukça önemlidir.
Diğer bir dikkat edilmesi gereken konu, sözleşmenin fesih ve ihlali durumlarında alınacak önlemlerin belirlenmesidir. Bu durumlar için önceden belirlenmiş bir prosedürün olması ve sözleşmede yer alması, taraflar arasında yaşanabilecek olası anlaşmazlıkların çözümü için oldukça önemlidir.
Ayrıca, taraflar arasında ne tür bir ödeme yönteminin kullanılacağı, ürünlerin teslimat tarihi ve şekli, ürünlerin kalitesi gibi detaylı konuların sağlıklı bir şekilde belirlenmesi ve belgelenmesi gerekmektedir. Bu konuların belirtilmesi, sözleşmenin daha sağlıklı bir şekilde yürütülmesine olanak sağlayacaktır.
Son olarak, herhangi bir uyuşmazlık durumunda sözleşmenin hangi hukuk kurallarına göre yürütüleceğinin belirlenmesi oldukça önemlidir. Bu, taraflar arasında yaşanabilecek herhangi bir hukuki anlaşmazlık durumunda çözümün daha sağlıklı bir şekilde bulunmasına yardımcı olacaktır.
Tüm bu detayların göz önünde bulundurulması, uluslararası ticaret işlemlerinde sözleşmelerin doğru bir şekilde hazırlanmasını ve işlemlerin daha sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlayacaktır.
Sözleşmenin Dili
Sözleşmelerin dili, uluslararası ticaret sözleşmeleri gibi bölgesel sınırları olan sözleşmelerde oldukça önemlidir. Sözleşme metninde kullanılacak dil, tarafların anadilinde veya ortak bir dilde belirlenebilir. Ancak, sözleşmenin bir başka dilde çevirisinin de yapılması önerilir.
Bu nedenle, uluslararası ticaret sözleşmeleri hazırlanırken dil seçimi konusunda dikkat edilmesi gereken birkaç önemli unsur vardır. Her iki tarafın da dil bilgisi kurallarına hakim olduğu bir dil tercih edilmelidir. Ayrıca, sözleşmede yer alan terminolojinin net anlaşılır olması da oldukça önemlidir.
Bununla birlikte, tarafların anlaşabildiği kelimeleri ve ifadeleri içeren uluslararası standart sözleşme şablonları kullanmak, çeviride yapılacak hataları en aza indirebilir. Bu şablonlar arasında ICC, UNCITRAL, UNIDROIT, ve Incoterms standartları yer alır.
Sözleşme Fesih ve İhlali
Sözleşmenin feshi veya ihlali halinde, sözleşmenin tarafı olan kişilerin hak ve yükümlülükleri belirtilmelidir. Sözleşme feshedilirse, hangi yolların izleneceği, hangi tarihlerin dikkate alınacağı ve tazminat için hangi miktarların ödeneceği belirlenmelidir. Ayrıca sözleşmenin ihlali durumunda, taraf olan kişilerin neler yapabileceği ve haklarının ne olduğu belirtilmelidir.
Bu durumda, sözleşmeye uygun davranmayan taraf, zararların telafisi için tazminat ödemekle yükümlüdür. Sözleşmenin ihlali durumunda, sözleşme tarafları yargı düzeni tarafından da desteklenir. Yani her iki taraf arasında ortaya çıkan anlaşmazlık durumunda mahkemeye başvurulabilir ve tarafların hakları burada korunur. Ancak her zaman sözleşmenin ifa edilmesi ve problemlerin ortaya çıkmadan önce çözülmesi herkes için daha faydalıdır.
