İnsan hakları ve LGBTİ+ hakları arasındaki bağlantı oldukça önemlidir. İnsan hakları evreninde, her bireyin saygı görmesi, eşit haklara sahip olması, ayrımcılık yapılmaması gibi temel ilkeler yer almaktadır. LGBTİ+ hakları da bu temel ilkeler içerisinde yer alır ve tüm bireylerin cinsel yönelimleri ve cinsiyet kimlikleri nedeniyle ayrımcılığa uğramaması gerektiği ilkesini savunur.
Bu nedenle, insan hakları ve LGBTİ+ hakları arasında sıkı bir bağ vardır ve LGBTİ+ bireylerinin insan hakları ihlalleri, insan hakları evreninde tartışılması gereken bir konudur. Bu makalede insan hakları ve LGBTİ+ hakları arasındaki bağlantı daha detaylı incelenecektir.
İnsan Hakları ve LGBTİ+ Hakları Nedir?
İnsan hakları ve LGBTİ+ hakları, her insanın eşit haklara sahip olması gerektiğini savunan bir anlayışın temelinde yer alır. İnsan hakları, herkesin doğuştan sahip olduğu ve devletin tanıması gereken temel haklardır. Bu haklar; yaşama hakkı, özgürlük ve güvenlik hakkı, düşünce, vicdan ve din özgürlüğü gibi birçok alanda insanlara garanti edilir.
LGBTİ+ hakları ise cinsel yönelim, cinsiyet kimliği ve biyolojik cinsiyet gibi farklılıklara sahip bireylerin eşit haklara sahip olması gerektiğini savunan bir anlayıştır. Bu haklar; ayrımcılık yasağı, ifade özgürlüğü, evlenme hakkı, sağlık hizmetlerinden yararlanma gibi alanlarda LGBTİ+ bireylerine garanti edilmelidir.
İnsan hakları ve LGBTİ+ hakları birbirleriyle bağlantılıdır ve herkesin eşit haklara sahip olması gerektiği anlayışı altında ele alınmalıdır.
LGBTİ+ Bireyleri ve İnsan Hakları İhlalleri
LGBTİ+ bireylerinin insan haklarına saygı gösterilmesine yönelik dünya genelindeki çabalar sürmekte olsa da, halen birçok ülkede insan hakları ihlalleri yaşanmaktadır. LGBTİ+ bireylerine yönelik ayrımcılık, şiddet, taciz ve nefret suçları sıkça rastlanan ihlaller arasındadır. Bazı ülkelerde LGBTİ+ bireylerinin evlenmesi yasakken, bazılarında cezai yaptırımlar uygulanmaktadır. LGBTİ+ bireylerine yönelik birçok hukuksal koruma da verilmemektedir. Bu durum, LGBTİ+ bireylerinin mağduriyetler yaşamasına neden olmaktadır. LGBTİ+ hakları, insan hakları evreninde ele alınması gereken önemli bir konudur.
Dünya Genelindeki Durum
Dünya genelinde LGBTİ+ hakları ülkeden ülkeye değişen bir durumdur. Bazı ülkeler LGBTİ+ bireyleri desteklerken, bazılarıysa hala cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelinde ayrımcılık yapıyor. Ayrımcılık, aşağılama, taciz, şiddet ve öldürme vakaları dünyanın her yerinde gerçekleşmektedir. Özellikle Doğu Avrupa, Asya ve Afrika gibi bölgelerde LGBTİ+ haklarına yönelik ihlaller oldukça fazladır.
Afrika’da LGBTİ+ haklarına yönelik ihlaller oldukça yaygındır. Bazı ülkeler bu hakları kabul ederken, bazıları yasal olarak LGBTİ+ bireyleri cezalandırmaktadır. Örneğin, Nijerya’daki LGBTİ+ bireyleri 14 yıla kadar hapisle cezalandırılabiliyor. Güney Afrika Cumhuriyeti ise kıtadaki en ilerici LGBTİ+ haklarına sahip ülkelerden biridir.
Asya’da LGBTİ+ haklarına yönelik ihlaller oldukça yaygındır ve bazı ülkelerde yasalar LGBTİ+ bireyleri cezalandırır. Örneğin, Malezya’da LGBTİ+ olduğunu açıklayan bireyler hapisle cezalandırılabilir ve Singapur’da iki erkeğin birlikte olması yasaktır. Ancak, Hindistan, Tayvan ve Filipinler gibi ülkeler, son yıllarda LGBTİ+ haklarını kabul eden yasalar çıkarmıştır.
Amerika’da LGBTİ+ hakları geniş bir yelpazeye sahip. Bazı ülkeler LGBTİ+ evlilikleri yasallaştırmışken, bazı ülkeler hala bu hakları tanımamaktadır. Örneğin, Meksika, Kanada ve Arjantin, evliliklerde eşcinsel çiftlere de hak tanıyan ülkelerdir. Ancak, Orta ve Güney Amerika’daki bazı ülkeler, LGBTİ+ haklarını tanımamaktadır.
Afrika
Afrika’da LGBTİ+ bireyleri, ülkeden ülkeye değişen şiddetli ayrımcılığa ve nefret söylemine maruz kalıyor. Bazı ülkelerde eşcinsel ilişkiler suç sayılıyor ve cezalandırılıyor. Bu durum, LGBTİ+ bireylerinin sosyal, siyasal ve ekonomik haklarını ihlal ediyor ve toplumsal dışlanmaya neden oluyor. Afrika’da, bu konudaki çalışmalar yavaş olsa da, sivil toplum örgütleri insan haklarına saygı gösterilmesi ve LGBTİ+ haklarının korunması için aktif olarak çalışıyor.
Afrika ülkelerinde LGBTİ+ haklarına yönelik en yoğun ihlaller Batı Afrika’da yaşanıyor. Benin, Burkina Faso, Çad, Gambiya, Gana, Mali, Nijer, Nijerya, Senegal, Sierra Leone, Togo gibi ülkelerde eşcinsel ilişkiler yasaklanmış durumda. Bu ülkelerde ayrımcılık ve şiddet olayları sıklıkla yaşanıyor.
- Gambiya, 2014’te eşcinsel olduğu gerekçesiyle cezaevine alınan bireyleri serbest bırakan bir yasayı kabul etti.
- Nijer, 2020’de yasal olarak her cinsel yönelime karşı bir yasa kabul etmiş ve artık LGBTİ+ bireyler için bir suçlama yapma olanağı bulunmuyor.
- Gana’da eşcinsel ilişkiler ağır suçlar arasında sayılıyor ve cezalar ölüm cezasına kadar gidebiliyor.
Afrika’da LGBTİ+ bireyleri için mücadele veren sivil toplum örgütleri arasında Pan Africa ILGA gibi gruplar bulunuyor. Bu gruplar, ülkelerdeki yasaların ve insan hakları ihlallerinin kaldırılması için şiddetli bir şekilde mücadele ediyor.
Asya
Asya’da, LGBTİ+ haklarına yönelik ciddi insan hakları ihlalleri yaşanıyor. Birçok Asya ülkesinde cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği nedeniyle ayrımcılık yapılıyor ve bu durum, LGBTİ+ bireylerinin eşit haklara ulaşmasını engelliyor. Özellikle Orta Asya’daki ülkelerde, LGBTİ+ haklarına yönelik yasal düzenlemeler ve koruyucu tedbirler yoktur ve bu durum, LGBTİ+ bireylerinin hedef alınmasına ve ayrımcılıkla karşılaşmasına neden olur. Ancak son yıllarda, Asya ülkelerinin birçoğunda LGBTİ+ hakları için yapılan çalışmalar artmakta ve toplumsal farkındalık oluşturulmaya çalışılmaktadır. Örneğin, Tayland, Nepal, Hindistan ve Filipinler gibi ülkeler LGBTİ+ hakları açısından önemli ilerlemeler kaydetmiştir.
Amerika
Amerika’da LGBTİ+ haklarına yönelik ihlaller maalesef yaygın bir durumdur. Bazı eyaletlerde LGBTİ+ bireylerin haklarına yönelik yasal düzenlemeler yapılmasına rağmen, diğer eyaletlerde hala ciddi ayrımcılık söz konusudur. Özellikle trans bireyler, çocukyaşta evliliğe zorlanan LGBTİ+ gençleri ve cinsiyet/endojendir düzenliği yüzünden işten atılan bireyler, ötekileştirme ve ayrımcılık ile karşılaşmaktadır. Bununla birlikte, Amerika’da birçok kuruluş, sivil toplum örgütleri ve aktivistler LGBTİ+ haklarının korunması için mücadele etmektedir. Hukuksal olarak da, ABD Yüksek Mahkemesi LGBTİ+ bireylerin iş yerinde ayrımcılığa uğramaması için yasal koruma sağlamıştır. Ancak bu, birçok eyalette yasal olarak kabul edilmemiştir.
Türkiye’deki Durum
Türkiye’de LGBTİ+ bireyleri, maalesef birçok insan hakları ihlaline maruz kalıyor. Homofobik veya transfobik şiddet ve ayrımcılık sık sık yaşanıyor. Bu ayrımcılık, eğitim, sağlık, iş ve hizmet gibi alanlarda kendini gösteriyor. Özellikle birçok LGBTİ+ birey, işe alınmama, işten çıkarılma veya terfi etmeme gibi nedenlerden dolayı iş hayatında eşitsizliğe uğruyor. LGBTİ+ bireylerin savunma hakları da sınırlı olabiliyor ve toplumsal dışlanma yaşayabiliyorlar. Bu nedenlerle LGBTİ+ hakları, Türkiye’de hala sorunlu bir konu olarak karşımıza çıkıyor ve bu alanda ciddi çalışmalar yapılması gerekiyor.
İnsan Hakları ve LGBTİ+ Hakları Arasındaki İlişki
LGBTİ+ hakları, insan hakları evreninde büyük bir öneme sahiptir. İnsan hakları tüm bireylerin doğuştan sahip olduğu hakları ifade ederken LGBTİ+ hakları da tüm cinsel yönelim ve cinsiyet kimlikleri için eşit haklara sahip olmayı ifade eder. LGBTİ+ hakları, insan haklarının bir parçası olarak ele alınmalıdır.
Uluslararası sözleşmeler de LGBTİ+ haklarını güvence altına alır. 1948 İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, herkesin din, dil, cinsiyet ya da cinsel yönelim gibi herhangi bir nedenle ayrımcılık yapılmaksızın eşit doğma hakkına sahip olduğunu vurgular. Bu sözleşmelerle tüm ülkelerin LGBTİ+ bireylerinin haklarını koruması gerektiği de belirtilmiştir.
Ancak, maalesef hala birçok ülkede LGBTİ+ hakları ihlal ediliyor ve ayrımcılık uygulanıyor. Bu nedenle LGBTİ+ haklarının da insan hakları kapsamında ele alınması ve korunması gerekmektedir.
Sonuç
İnsan hakları evreninde LGBTİ+ haklarına verilen önem giderek artmaktadır. LGBTİ+ hakları, diğer insan hakları ile birlikte ele alındığında, toplumsal cinsiyet eşitliği için yüzleşilmesi gereken sorunların bir parçasıdır. LGBTİ+ haklarının insan hakları kapsamında ele alınması gerektiği bir gerçektir. Tüm insanların eşit haklara sahip olması, ayrımcılık ve şiddetle karşı karşıya kalmaması, eşitlik ilkesinin yaşama geçirilmesi için temel bir insan hakları olmalıdır. Bu nedenle LGBTİ+ hakları da insan hakları evreninde yer almalıdır.
