İş hukukunda işçilerin taciz ve diğer mobbing türleri karşısında yasal hakları bulunmaktadır. Bu haklar, işverenin işyerinde tacizi önlemesi veya ortadan kaldırması için belirli yükümlülükleri yerine getirmesiyle birlikte işçi lehine şekillenmektedir. Taciz ve mobbing kurbanı işçilerin işten ayrılma, işe iade davası açma veya tazminat davası açma gibi seçenekleri olabilmektedir. İşverenlerin de çalışanları tacizden korumak için politikalar oluşturması, çalışan eğitimleri düzenlemesi ve ağır yaptırımlar uygulaması gerekmektedir. Bu sayede işyerinde sağlıklı bir çalışma ortamı yaratılabilir.
Taciz Nedir?
İş hukukunda taciz, bir kişinin başka bir kişiye psikolojik, cinsel ve fiziksel olarak zarar vermek amacıyla uyguladığı sözlü veya fiziksel taciz olarak tanımlanmaktadır. Bu tür taciz olaylarında, işverenlerin sorumluluğu bulunmaktadır ve ciddi bir tavır almakla yükümlüdürler. Taciz, çalışanların üretkenliğini ve motivasyonunu etkilediği gibi, çalışma ortamını da olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle, işverenlerin taciz olaylarını önlemek ve ortadan kaldırmak için belirli mekanizmalar geliştirmesi gerekmektedir.
İşverenin Sorumluluğu
İşverenler, işyerinde çalışanlarına karşı taciz uygulayan diğer çalışanlar hakkında ciddi bir tavır almakla sorumludur. Bu tavır alınmaması halinde, işverenin sorumsuzluğuna yol açılabilir ve hem işçilerin hem de işverenin güvenliğini tehdit edecek bir ortam oluşabilir. İşverenler, şirket politikalarında taciz ve diğer mobbing çeşitleri konusunda açık ve net kurallar belirlemeli ve bu kuralları çalışanlarına açıklamalıdır. Ayrıca, işyerinde taciz veya diğer mobbing türleri tespit edildiğinde, işverenler hızlı ve yeterli bir şekilde müdahale etmeli, şirket içinde şikayet yönetimi mekanizmaları kurmalıdır.
İşverenin Tacizle Mücadele Mekanizmaları
İşverenlerin, iş yerinde taciz ve mobbing gibi durumların önlenmesi için belirli mekanizmaları hayata geçirmesi gerekmektedir. Bu mekanizmalar arasında, şikayet yönetimi ve politikalar oluşturmak yer almaktadır. İşyerindeki çalışanlar, herhangi bir taciz veya mobbing durumunda, açık bir şikayet yönetimi mekanizmasına başvurabilmelidirler. Bu mekanizma, çalışanların güven içinde şikayetlerini dile getirmelerine olanak tanımalı ve gerektiği şekilde uygun hamleler yapılmalıdır.
Bunun yanı sıra, işverenlerin, işyerinde taciz ve mobbing gibi durumların önüne geçebilmek için politikalar geliştirmeleri de oldukça önemlidir. Bu politikalar, tacizi önlemek adına alınacak tedbirleri belirlemeli ve işyerindeki çalışanların da bu politikalardan haberdar olmasını sağlamalıdır. İşverenler, birlikte çalıştıkları insanların birbirine taciz ve mobbing yapmalarını kabul etmeyeceklerini göstermeleri gerekmektedir.
Şikayet Yönetimi
Şirketlerin çalışanların şikayet ve taleplerini alacak bir yönetim mekanizması geliştirmeleri önemlidir. Bu süreç sadece şikayetleri almakla sınırlı kalmayıp, çalışanların güvenliğini sağlamak adına gizlilik ve güvenli bir ortam yaratılmasını da gerektirir. Şirketler, bu mekanizmayı ilgili birimlere yönlendirmeli ve çalışanların şikayetlerini takip ederek sorunu çözmeye çalışmalıdırlar. Ayrıca çalışanların bu konuda bilgilendirilmeleri ve şikayetlerine güvenli bir şekilde erişebilmeleri için gerekli yönlendirmelerin yapılması önemlidir.
Politikalar
İşverenler, çalışanlarının tacizden korunmasını sağlamakla yükümlüdür. Bu nedenle, şirketlerin taciz ve diğer mobbing çeşitleri karşısında kurallar ve yaptırımlar içeren politikalar oluşturması önemlidir. Bu politikalar, tacizi önlemeye ve tacizci çalışanların işten çıkarılacakları sınırı belirlemeye yardımcı olur.
Bu politikalar arasında, çalışanların taciz ve mobbing konusunda nasıl hareket etmeleri gerektiğine dair kılavuzlar ve süreçlerin bulunduğu şirket içi politikalar yer almaktadır. Ayrıca, şikayet yönetimi için de politikalar oluşturulması gerekmektedir. Bu politikalar, çalışanların şikayetlerini kolayca iletmelerine ve bu şikayetlerin gizlilik içinde ele alınmasına yardımcı olur.
Şirketlerin, tacizi önlemek adına ayrıca farkındalık kampanyaları düzenlemesi ve çalışanlarına eğitimler vermesi de önemlidir. Bu eğitimlerde, taciz ve mobbingin ne olduğu ve çalışanların bu tür durumlarda nasıl hareket etmeleri gerektiği hakkında bilgi verilmelidir.
Bu politikalar, sadece şirketi taciz olaylarından korumakla kalmaz, aynı zamanda çalışanların işyerindeki güvenliğinin sağlanmasına da yardımcı olur. Taciz konusunda politikalar belirlemek, şirketin imajını da olumlu yönde etkileyecektir.
İşçilerin Hakları
İşçiler, işverenin sağladığı haklara ek olarak, taciz gibi çeşitli nedenlerle işyerinde uğradıkları haksızlıklara karşı da yasal haklara sahiptirler. İş hukukuna göre, tacize uğrayan işçinin hakları şu şekildedir:
- İşten Ayrılma: İşçiler, işverenin tacizine karşı işten ayrılma hakkına sahiptirler. İşveren, işçinin işten ayrılması durumunda tazminat ödemekle yükümlüdür.
- İşe İade Davası: İşverenin taciz nedeniyle işten çıkarmış olması durumunda, işçiler mahkemede işe geri alınma davası açabilirler. Bu dava, işçinin işine geri dönmesini sağlayabilir ve uğradığı zararların telafi edilmesini de gerektirebilir.
- Tazminat Davası: İşçiler, işverenin taciz nedeniyle uğradığı maddi ve manevi zararların telafisi için tazminat davası açabilirler.
İşçilerin, tacize uğradıklarında bu haklarını kullanmaları, işverenlerin daha sorumlu davranmasını sağlayarak hem çalışanların hem de iş sağlığı ve güvenliği açısından olumlu sonuçlar doğurabilir.
İşten Ayrılma
İşçiler, işverenin tacizine karşı işten ayrılma hakkına sahiptirler. Eğer işçi, işinden ayrılmayı tercih ederse, işveren tarafından tazminat ödenmesi gerekir. Bu tazminat hesaplanırken işçinin çalıştığı süre, aldığı maaş ve işverenin yapmış olduğu diğer ödemeler göz önünde bulundurulur. Tazminat miktarı için yasal durumlara ve işçinin çalıştığı süreye göre farklılıklar gözlemlenebilir. İşçiler, işverenin tacizine karşı işten ayrılma hakkını kullanabilmekte ve işverenler tazminat ödemek zorunda kalmaktadırlar.
İşe İade Davası
İşverenin işçiyi taciz nedeniyle işten çıkarması durumunda, işçi mahkemede işe iade davası açabilir. Bu davayı açma hakkı, iş hukuku ile korunan işçinin hakları arasındadır. Davanın sonucunda, işçi işine geri dönebilir ve uğradığı zararlar telafi edilebilir. Mahkeme, durumu inceleyerek işverenin haksız işlemde bulunup bulunmadığına karar verecektir. İşverenin haksız hareket ettiği durumlarda, işçi işine geri dönecek ve maddi-manevi zararların karşılanması için tazminat talep edebilecektir. İşverenin taciz veya benzeri kötü davranışları sonucu işten çıkarma sürecinde işçilerin haklarını korumak için bu yol izlenebilir.
Tazminat Davası
Tacize uğrayan işçiler, işverenlerinden maddi ve manevi tazminat talep edebilirler. Maddi tazminat, işçinin uğradığı ekonomik kayıp ve masrafları kapsar. Manevi tazminat ise, işçinin yaşadığı stres, bunalım, utanç ve psikolojik rahatsızlıklar gibi duygusal zararları kapsar. İşçiler, tazminat davası açmak için iş mahkemelerine başvurabilirler. Davanın sonucunda, işçi lehine bir karar çıkması durumunda, işveren, işçinin talep ettiği tazminatı ödemekle yükümlüdür. Tazminat davaları, taciz olaylarına karşı işverenlerin daha dikkatli davranmaları için bir uyarı niteliğinde olduğu için oldukça önemlidir.
Taciz Olaylarından Nasıl Kaçınılır?
Taciz olayları, iş yerindeki çalışma ortamını zehirleyebilir ve çalışanların psikolojik sağlığını zedeleyebilir. Bu nedenle, işverenlerin ve çalışanların tacizle mücadele etmenin yollarını bilmeleri gerekmektedir. İşverenler, aşağıdaki adımları atarak taciz olaylarının önüne geçebilirler:
- Politikalar: İşverenlerin, taciz ve diğer mobbing türlerine karşı kurallar ve yaptırımlar içeren politikalar oluşturması önemlidir. Bu politikalar, tacizi önlemek ve tacizci çalışanların işten çıkarılmasını gerektirecek sınırı belirlemeye yardımcı olur.
- Çalışan Eğitimi: Şirketler, çalışanlara taciz konusunda farkındalık yaratan ve bu konuda tavsiyeler sunan eğitimler düzenlemelidir.
- Ağır Yaptırımlar: Taciz ve mobbingin önlenmesi için, işverenler ağır yaptırımlar uygulamalıdır. Tacizci çalışanların işten çıkarılması söz konusu olabilir.
- Çalışanların Desteği İçin Mekanizmalar: Acil durumlarda, çalışanlarının desteğine ihtiyaç duyabilecekleri iletişim numaraları gibi mekanizmalar oluşturmak, çalışanların taciz olaylarında nasıl hareket edeceklerini bilmelerine yardımcı olacaktır.
Aynı zamanda, çalışanlar da taciz olaylarından kaçınmanın yollarını bilmelidirler. Bunlar şunlardır:
- Sınır Koymak: Tacizci kişileri, sınırlarınızı belirleyerek ve onlardan uzak durarak durdurabilirsiniz.
- Şikayet Etmek: Eğer bir taciz olayı yaşarsanız, şirketinizdeki şikayet yönetim mekanizmasını kullanmanız ve olayı güvende hissettirecek şekilde rapor etmeniz önemlidir.
- Destek Almak: Taciz olayları sırasında, güvenlik görevlisi ya da POLİS gibi güvendiğiniz kişilerden destek almayı unutmayın.
Politikalar
Taciz olaylarının işyerinde yaşanmaması için şirketlerin çeşitli politikalar geliştirmesi gereklidir. Bu politikaların oluşturulması ve çalışanlara aktarılması önemlidir. İşverenler çalışanlara rehberlik etmek ve taciz konusunda farkındalık yaratmak zorundadır. Bu nedenle, işverenler çalışanlarına taciz, mobbing ve cinsel istismar gibi konularda eğitimler düzenlemelidirler.
Ayrıca, şirketlerin çalışanların şikayetlerine ve taciz olaylarına müdahale edebilecek bir şikayet yönetim mekanizması kurmaları gerekmektedir. Bu mekanizma çalışanların güvenini kazanarak, taciz olaylarının önüne geçilmesine yardımcı olabilir.
Taciz politikası oluşturmanın bir diğer yönü ise, taciz yapan çalışanlar hakkında belirlenen kuralların açıkça belirtilmesidir. Tacizi önlemek için şirketlerde alınacak yaptırımlar ve gerekli adımlar konusunda politikalar belirlenerek, tacizci çalışanın işten çıkarılmasını gerektirecek sınırı belirlemek gereklidir.
Politikaların çalışanlar tarafından benimsenmesi ve uygulanması için, şirketler çalışanlara bu politikaların önemini açıkça anlatmalıdır. Çalışanlar, işverenlerinin taciz ile ilgili politikalarına uyacaklarına söz verebileceği bir taahhütname imzalamalıdırlar.
Çalışan Eğitimi
Çalışan eğitimi, taciz ve diğer mobbing türlerini önlemek için önemli bir adımdır. Şirketler, çalışanların kendilerini korumaları ve taciz durumunda ne yapacaklarını bilmesi için eğitimler düzenlemelidir. Bu eğitimler, çalışanlara taciz tanımı, taciz göstergeleri ve konuyla ilgili diğer konular hakkında bilgi verirler.
Ayrıca, şirketlerin çalışanlarına taciz davranışlarını bildirme veya şikayet mekanizmaları hakkında bilgi vermesi de önemlidir. Taciz şikayetleriyle başa çıkmak için işverenler, çalışanlara tacizle mücadele stratejileri hakkında tavsiyeler sunabilirler. Bu eğitimler, taciz olaylarının önlenmesine yardımcı olmak açısından önemlidir.
Eğitimlerin etkili olması için, şirketlerin çalışanlarının ihtiyaçlarını ve beklentilerini dikkate almaları önemlidir. Eğitimler, farklı düzeylerde çalışanlar için uygun içerikler ve öğrenme yöntemleri sunmalıdır. Örneğin, düşük düzeyde çalışanlar için video tabanlı eğitimler, üst düzey çalışanlar için ise interaktif atölyeler tercih edilebilir.
Ağır Yaptırımlar
Taciz ve mobbingin önlenmesi işverenlerin sorumluluğundadır. Şirketler, çalışanlarının taciz ve mobbingden korunmak için ağır yaptırımlar uygulamalıdır. İşverenlerin bu yaptırımlar kapsamında tacizci çalışanları işten çıkarması söz konusu olabilir. Tacizci çalışanların işyerinde kalmaları, çalışanlarda psikolojik ve zihinsel sağlık sorunlarına neden olur. İşverenlerin bu konuda sert bir tavır sergilemesi, işverenin güvenilirliğinden ödün vermeden çalışanlarının huzur ve güvenliğini sağlamasına yardımcı olur.
Çalışanların Desteği İçin Mekanizmalar
Taciz olayları, çalışanlar için çoğu zaman zorlu bir süreç olabilir. Bu nedenle, işverenlerin çalışanların destek alabileceği mekanizmalar oluşturması önemlidir. Örneğin, acil durumlarda çalışanların ihtiyaç duyabilecekleri iletişim numaralarının bulunduğu bir rehber hazırlanabilir. Bu numaralar acil durumlarda çalışanların hızlı ve doğru hareket etmesine yardımcı olabilir.
Ayrıca, çalışanlara yönelik eğitimler ve seminerler düzenlenerek taciz olaylarına nasıl tepki verilmesi gerektiği hakkında bilgi verilebilir. Bu sayede, çalışanlar hem taciz olaylarına karşı nasıl hareket etmeleri gerektiği hakkında bilgi sahibi olacak hem de kendilerini nasıl koruyacakları konusunda bilinçleneceklerdir.
İşverenlerin bu tür mekanizmaları oluşturması, işyerinde sağlıklı, güvenli ve huzurlu bir çalışma ortamının oluşmasına katkıda bulunacaktır.
