İşverenlerin, işe alırken dikkat etmesi gereken bir takım yasal yollar ve süreçler bulunmaktadır. Bu süreçler başvuru eşitliğini sağlamak ve adaylar arasında ayrım yapmamak amacıyla oldukça önemlidir.
İşverenlerin ilk olarak dikkat etmesi gereken konu, iş ilanlarında hangi bilgilerin paylaşabileceği ve ne tür sınırlamaların bulunduğudur. Bu ilanlarda işverenlerin yanıltıcı olmayacak şekilde iş tanımı, pozisyon için gerekli özellikler, iş yeri konumu ve ücret bilgilerini açıkça belirtmeleri gerekmektedir.
İş ilanlarının ardından adayların değerlendirilmesi aşamasına geçilir. İşverenlerin adaylarla yasal olmayan sorular sormaması ve diskrimine etmeye yönelik bir davranışta bulunmaması gerekmektedir. Mülakat sırasında adayların cinsiyet, etnik kökeni, dini inancı, engellilik durumu veya yaş hakkında sorular sormak yasaktır.
İşverenlerin işe alım süreci dışındaki kriterler hakkında da bilgi sahibi olmaları faydalı olacaktır. Çalışma ilişkileri hukuku kapsamında adayların istihdam edilmesinden sonra uyacakları hukuki süreçler ve kanunlar bulunmaktadır. İş sözleşmesi yapılması, çalışma saatleri ve izinlerin kullanımı gibi konulara dikkat edilmesi gerekmektedir.
İş İlanları
İş ilanları, işverenlerin çalışanları işe yerleştirmek için kullandıkları en önemli araçlardan biridir. İş ilanlarında, şirketin hangi sektörde faaliyet gösterdiği, çalışma saatleri, maaş ve çalışanların sahip olması gereken nitelikler gibi temel bilgiler yer almalıdır.
İşverenlerin, iş ilanlarında dikkat etmeleri gereken diğer bir husus, ilanın hedef kitleye uygun olmasıdır. Örneğin, şirketin daha genç bir kitleye hitap etmesi durumunda, ilanda amaca uygun etkinliklerin ve trendlerin yer alması önemlidir.
Ayrıca, ilanda çalışanların görev ve sorumluluklarının net bir şekilde belirtilmesi gerekmektedir. Bu sayede, adaylar işe alım sürecinde ne bekleyeceklerini önceden bilmeleri mümkündür.
- İş ilanlarında yer alan bilgilerin doğru, açık ve net olması gerekmektedir.
- Bilginin yanıltıcı veya yanlış olması, işverenler için yasal sorunlara yol açabilir.
- İş ilanları, şirketin kurumsal kimliği ve çalışanlarının hedefleri ile uyumlu olmalıdır.
- Sektörel terimler ve jargon, ilanda açıklanmalıdır.
İşverenlerin iyi hazırlanmış iş ilanları, adayların şirketleri hakkında doğru bir izlenim edinmelerine yardımcı olurken, doğru adayları elde etmeleri ve işe alım süreçlerini kolaylaştırabilir.
Mülakat Süreci
Mülakat süreci, işverenlerin işe alacakları adayları belirlemelerinde önemli bir yer tutar. Bu süreçte işverenlerin adayları çok detaylı bir şekilde değerlendirmeleri gerekir. Ancak belirli kısıtlamalar bulunur ve işverenler belli sorular sormakla yükümlüdürler.
İşverenler, adayların işe uygunluğunu sorgulayabilecekleri sorular sorabilirler. Bu sorular, adayların tecrübeleri, eğitimleri ve kişisel özellikleriyle ilgili olabilir. Bunun yanı sıra işin gerekliliklerine yönelik sorular da sorulabilir.
Ancak işverenlerin kesinlikle sorması gereken sorular vardır. Bu soruların başında adayların cinsiyeti, etnik kökeni ve din inancı hakkında sorular gelir. Bu tür sorular sorulması yasaktır ve işverenler bu konuda dikkatli olmalıdırlar.
İşverenler ayrıca yaş ve sağlık durumu hakkında da soru sormamalıdırlar. Bu tür soruların sorulması yasaktır ve işverenlerin adayların özgürlüğüne saygı göstermeleri gerekir.
İşverenler ayrıca adayları referanslarını kontrol ederken, yalnızca adayın iş geçmişi ile ilgili sorular sormalıdırlar. Adayın özel hayatı veya sağlık durumu hakkında sorular sormak yasaktır.
Bu nedenlerle, işverenlerin mülakat sürecinde sorgulayabilecekleri soruların sınırları vardır. Adayların kişisel özellikleri ve yaşam tarzları gibi konulara yönelik sorular sorulmamalıdır.
Yasal Kısıtlamalar
Ülkemizde işverenlerin adaylar hakkında sordukları sorular ve kriterleri belirleyen birçok yasal düzenleme bulunmaktadır. Bu düzenlemeler kapsamında işverenlerin, adayların cinsiyeti, etnik kökeni, dinî inancı, sağlık durumu ve yaşları hakkında sorular sormaları yasaktır. İş ilanlarında da bu konulara yer verilmesi mümkün değildir. Ayrıca işverenler, adayların ailevi durumu, askerlik geçmişi, politik görüşleri gibi kişisel konular hakkında da soru sormamalıdır.
Bunun yanı sıra engellilik durumu, gebelik veya evlilik durumları da adayların işe alımında etken olamaz. Bu ve benzeri konuların ticaretle ilgisi olmadığı sürece işverenler adaylara sormamalıdır. Yasal kısıtlamaların üzerinde durulması işverenlerin adaylar hakkında yasal sınırları aşmalarını engelleyecektir.
Cinsiyet, Etnik Köken ve Din Ayrımcılığı
İşverenlerin adaylara cinsiyetleri, etnik kökenleri ve dini inançları hakkında soru sormaları, işe alım sürecinde yasaklanmıştır. Bu tür sorular işverenlerin adayları ayrımcılığa maruz bırakmasına ve çalışma ortamlarında eşitsizliğe sebep olabilir. Ayrıca işverenlerin cinsiyet, etnik köken ve dini inançlara dayalı olarak işe alım yapması yasalara aykırıdır.
Bunun yerine, işverenler adayların başarısını ve uygunluğunu değerlendirmek için yetenekleri, deneyimleri, becerileri ve çalışma performansları gibi faktörlere odaklanmalıdır. İşverenler, adayların işle ilgili yetkinliklerini ve gereksinimlerini test etmek için seçimli veya beyanname testleri de kullanabilirler. Ancak bu testlerin tüm adaylar için eşit şartlar altında olması gerekmektedir.
- Adayların ırk, cinsiyet, etnik köken, din, yaş, engellilik ve diğer korunan durumları hakkında bilgi edinmek işverenin görevi değildir.
İşverenler, adayların işle ilgili bilgi ve becerilerine odaklanarak, çalışma ortamlarında cinsiyet, etnik köken ve din ayrımcılığına izin vermeden işe alım sürecini yürütmelidirler.
Engellilik ve Yaş Diskriminasyonu
İşverenlerin işe alımda adayların sağlık durumu veya yaş gibi konuları sorması yasaktır. Sağlık durumu ve yaşa dayalı diskriminasyon, işe alım sürecinde yasal değildir ve işverenlerin eşit bir şekilde değerlendirme yapmaları gerekmektedir. Adayın sağlık durumu, iş ile ilgili bir sorun oluşturabilirse sadece bu durum sorgulanabilir, ancak genel sağlık durumu veya yaş hakkında soru sormak yasaktır. Bu yasağın çiğnenmesi, işverenler için çok ciddi yaptırımlara neden olabilir. İşverenlerin işe alımdan sonra adayın sağlık durumu ve yaşına ilişkin konularla ilgili iş ilişkisi sırasında sağlık sigortası ve yaş diskriminasyonu yasalarına uygun hareket etmeleri önemlidir.
Referans Kontrolleri
İşverenler işe alma sürecinde adayların önceki iş tecrübesini referans kontrolleriyle teyit edebilir. Bu yöntem, adayın iddia ettiği tecrübelerin doğruluğunu kontrol etmek için oldukça yararlıdır. Ancak, referans kontrollerinde işverenlerin iş kanunlarını dikkate alması gereken hükümler de vardır.
İşverenler, adayların referanslarını ararken adayın rızası olmadan birçok bilgi edinemeyeceklerini bilmelidir. Reşit olmayan adayların referanslarını almak için velileri veya yasal temsilcileri tarafından onay alınmalıdır. Ayrıca, işverenlerin adayların kişisel hayatına müdahale edebilecek veya ayrımcılık yapabilecek bilgileri almaları yasaktır. Bu nedenle, referans kontrollerinde adayın iş performansı, iş ilişkileri ve yetkinlikleri hakkında bilgi toplanmalıdır.
Referans işverenleri, adayın sözleşmeli olarak çalıştığı işyerindeki performansı hakkında görüşlerini paylaşabilirler. Ancak, işverenlerin sorması gereken sorgulama sınırları vardır. Adayın hastalık veya özel sağlık durumları hakkında bilgi almak yasaklanmıştır. İşverenler, yaptığı referans kontrollerinde adayın yanıltıcı bilgiler verdiğini tespit ederse, bu durumu adayın işe alınmasının engellenmesi için göz önünde bulundurabilir.
Referans kontrollerinde işverenlerin bilgi üzerindeki doğruluğunu da kontrol etmeleri gerekmektedir. Referanslar arasındaki tutarsız bilgiler, yanlış veya eksik belgeler, mali veya yasal sorunlar, adayın işe uygun olmadığını gösterebilir. Bu nedenle, referans kontrollerini ciddiye almalı, fatura bilgileri, işe alma mektupları ve sigorta kayıtları gibi belgeleri de gözden geçirmelidirler.
Çalışma İlişkileri Hukuku
İşverenlerin, işe alım sürecinin ardından çalışma ilişkilerinde uyacakları hukuki süreçleri ve kanunları takip etmeleri gerekir. Bu süreçte işverenlerin, işçilerin haklarını korumak ve iş ilişkilerini yasalara uygun hale getirmek için bir dizi yükümlülükleri vardır. Örneğin, işverenlerin, çalışanların sağlık ve güvenlik gerekliliklerini yerine getirmeleri için gerekli önlemleri almaları, vergi ve sigorta yükümlülüklerini yerine getirmeleri gerekmektedir.
Ayrıca, işverenlerin iş sözleşmelerini yasalara uygun şekilde hazırlamaları ve işçilerin asgari ücretlerini, iş yasalarına uygun şekilde düzenli olarak ödemeleri gereklidir. Çalışma ilişkileri hukukunda işverenlerin takip etmeleri gereken diğer yükümlülükler arasında işçi sendikaları, toplu iş sözleşmeleri ve disiplin prosedürleri de yer alır.
- İşverenlerin çalışanların haklarına ve hukukuna saygı duymaları ve iş ilişkilerini yasalara uygun hale getirmeleri gerekmektedir.
- Çalışma ilişkileri hukuku, işverenlerin takip etmesi gereken bir dizi yükümlülük ve süreci içerir.
- Bu yükümlülükler arasında işçi sağlığı ve güvenliği, vergi ve sigorta yükümlülükleri, iş sözleşmelerinin hazırlanması, asgari ücretlerin düzenli ödenmesi ve çalışanların sendika hakları yer alır.
- İşverenler, çalışma ilişkilerinde yasalara uygun hareket etmek için çaba göstermelidirler.
İş Sözleşmesi
İşe alınan kişilerle yapılan iş sözleşmesi, hem işverenlerin hem de çalışanların haklarını korumak adına önemlidir. Sözleşmeler, işin özelliklerine, çalışma saatlerine, ücret ve yan haklara, iş güvenliği kurallarına ve diğer koşullara bağlı olarak düzenlenir.
İş sözleşmesi, yazılı olarak düzenlenmelidir ve üzerinde hem işveren hem de çalışanın imzası olmalıdır. Ayrıca, işverenlerin, çalışanların iş tanımlarını ve beklentilerini iş sözleşmesinde net bir şekilde belirtmeleri gerekir.
İş sözleşmesinde yer alan bazı kritik bilgiler ve maddeler şunlardır:
- İşin özellikleri ve çalışma saatleri
- Çalışanın görevleri ve sorumlulukları
- Ücret, sosyal haklar ve çalışma koşulları
- Çalışma saatleri ve izin hakları
- İş sözleşmesinin süresi
- İşe son verme koşulları
- İş güvenliği
Bu maddelerin yanı sıra, iş sözleşmesi çalışanın kişisel bilgilerini de içermelidir. Bunlar arasında isim, adres, TCKN veya pasaport numarası ve işe başlama tarihi gibi bilgiler yer alır.
İş sözleşmesi, işverenin ve çalışanın haklarının ve sorumluluklarının açık bir şekilde anlaşılmasını sağlar. Bu nedenle, işverenlerin doğru ve eksiksiz bir sözleşme hazırlamaları ve çalışanlarında haberli olmadan değişiklik yapmamaları gerekmektedir.
İşe Alım Süreci Dışındaki Kriterler
İşverenlerin işe alım sürecinde değerlendiremediği etik konulara örnek olarak; çalışanların performansı ve verimliliği hakkında diğer çalışanlarla konuşulması, çalışanların özlük dosyalarının gizliliğinin korunması, işyerindeki sosyal medya kullanımı, çıkar çatışmaları gibi konular yer alır.
Bu konulara dikkat edilmezse işverenler hem hukuki hem de etik açıdan birçok sorunla karşılaşabilirler. Örneğin, çalışanların gizli bilgilerini açıklamak işverenlerin hukuki yaptırımla karşılaşmasına yol açabilir.
İşverenler, işe alım süreci dışındaki bu etik kriterlere dikkat etmeliler ve çalışanlarını da bu konularda bilgilendirmeliler. Böylece işyeri etiği sağlanarak hem işveren hem de çalışanların huzuru korunabilir.
