İşçi ihbar tazminatı, işçinin haklı sebeplerle işi bırakması veya iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda işveren tarafından ödenen bir tazminattır. Ancak, işveren tarafından yapılan fesihlerin tazminat tutarları belirli kriterlere göre hesaplanmaktadır. Bu durumda, yargı kararlarına başvurulmaktadır. İşçi ihbar tazminatı ile ilgili çıkmış içtihatlar ve yüksek mahkeme kararları dikkate alınarak, işverenlerin işçi ihbar tazminatı ödeme zorunluluğu hakkında daha net bir bilgi sahibi olabilirsiniz. İşçi ihbar tazminatı, haklı veya haksız feshin ardından ödenir ve işçinin hizmet süresi, son ücreti ve yaşına göre hesaplanır. 2019 yılında yapılan düzenlemeler, işçi ihbar tazminatı hesaplamalarında değişikliklere neden olmuştur.
İşçi İhbar Tazminatı Nedir?
İşçi ihbar tazminatı, işçinin haklı sebeplerle işi bırakması veya iş sözleşmesini feshetmesi durumunda işveren tarafından ödenen bir tazminattır. Bu tazminatın ödenmesi, işçiye hukuki bir hak sunmaktadır. İşveren tarafından feshedilen iş sözleşmesinde işçilerin hakları korunmakta ve işveren tarafından ödenen tazminat miktarı, Çalışma Bakanlığı tarafından belirlenen belirli kriterlere göre hesaplanmaktadır. Bu tazminat, işverenin feshinin sonucu olarak, işçinin kaybettiği geliri telafi etmek amacıyla ödenmektedir. Ayrıca, işçinin sağlık durumu veya işyerindeki koşulların oluşturduğu sakıncalar nedeniyle işi bırakması durumunda da işveren tarafından ödenmektedir.
Yargı Kararlarına Göre İşçi İhbar Tazminatı
Yargı kararlarına göre işçi ihbar tazminatı, işveren tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda işçiye ödenen tazminat tutarı belirli kriterlere göre hesaplanmaktadır. Bu kriterler arasında, işçinin kıdemi, yaşına göre belirtilmiş ihbar süresi, son ücreti gibi faktörler yer almaktadır. Özellikle kıdem ve çalışma süresine göre belirlenen tutarlar, işçi ihbar tazminatı miktarı ile doğrudan ilgilidir. Ancak, işverenin haksız işten çıkarması durumunda bu tutarlar mahkeme tarafından arttırılabilir. İşverenin kusurlu olarak fesih yapması halinde ise işçinin herhangi bir şekilde zarara uğramaması amaçlanarak tazminat ödemesi yapılabilir.
Haksız Fesih Durumunda İşçi İhbar Tazminatı
Eğer işveren iş sözleşmesini haksız bir şekilde feshederse, işçi yasal olarak hem ihbar tazminatı hem de kıdem tazminatı talep edebilir. Haksız fesih sebepleri arasında adaletsizlik, mobbing, keyfilik, işçiye haksız iş yükü bindirilmesi gibi durumlar sayılabilir. Ancak işçinin haksız fesih sebeplerini ispatlaması gerekmektedir. İşveren tarafından işçinin haksız fesih yaparak işi bırakması durumunda ise işçi ihbar tazminatı alamaz.
İşçi, haksız fesih sebeplerini ispat ettiği takdirde, iş mahkemesine başvurarak hem ihbar tazminatı hem de kıdem tazminatı talep edebilir. İhbar tazminatı hesaplanırken işçinin çalışma süresi ve son aldığı ücret dikkate alınır. Kıdem tazminatı ise işçinin çalıştığı süreye göre belirlenmektedir.
Haksız fesih durumlarında işçiye ödenen tazminatlar, cayma hakkından vazgeçmeme şartı ile ödenmektedir. İşçi, ödenen tazminatı kabul ettiği takdirde işverene karşı daha sonradan herhangi bir talepte bulunamaz.
Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, işçinin işverene belli bir süre hizmet etmesi sonucu hak kazandığı tazminattır. İşçinin belirli bir süre hizmet etmesi sonucunda işveren, iş sözleşmesini feshetmesi veya işten ayrılması durumunda işçiye kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür. Kıdem tazminatı, işçinin işveren için yararlı olması ve işletmenin kazancını artırması amacıyla ödüldür. Kıdem tazminatı hesaplamasında dikkate alınacak esaslar Kanun’da belirtilmiştir. Kıdem tazminatı, bir günlük brüt ücret tutarı üzerinden belirlenmektedir. Ancak, işçiye ödenmesi gereken tazminat tutarı hesaplama yapılırken brüt ücret üzerinden değil, net ücret üzerinden hesaplanmaktadır.
Yüksek Mahkeme Kararlarına Göre İşçi İhbar Tazminatı
Yüksek mahkeme kararlarına göre, işçi ihbar tazminatı taleplerinde işçinin sabit bir hizmet süresi bulunduğu kabul edilmektedir. Bu süre, işçinin son çalıştığı işyerindeki çalışma süresidir ve işçinin daha önceki işyerlerinde geçirdiği süreler hesaba katılmamaktadır. Ancak işçi, son işyerinde geçirdiği sürenin yanı sıra, işletmenin bir parçası olarak çalışma süresini de talep edebilir. Bu durumda, işyerinin değiştirilmesi durumunda işçinin süresi devam edecektir.
Yargı kararlarında, işçinin hizmet süresinin düzenlenmesi ile birlikte işçinin tazminata hak kazanması da belirlenmektedir. Hizmet süresine göre, işçi ihbar tazminatı miktarı da belirlenir. Bunun yanı sıra, işverenin ihbar süresini dikkate almadan işçinin haksız fesih yaptığı durumlarda, yargı işçinin hizmet süresine göre bir tazminat belirler.
Haklı Fesih Durumunda İşçi İhbar Tazminatı
Haklı sebeplerle işi bırakan veya iş sözleşmesini fesheden işçiler, işveren tarafından ihbar tazminatı alamazlar. Ancak, işverenler, bu durumda işçilere kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür. İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenlerle feshetmesi halinde, işveren, kıdem tazminatı ödemek zorunda kalacaktır. İşveren tarafından işçinin haklı fesih durumunda kıdem tazminatı hesaplaması, işçinin hizmet süresi, son ücreti ve yaşına göre belirlenmektedir. Bu yüzden, işverenlerin işçilerinde haklı fesih nedenlerinin farkında olmaları ve işçilerine kıdem tazminatı ödeme yükümlülüklerini yerine getirmeleri gerekmektedir.
İşçi İhbar Tazminatı Hesaplama
İşçinin haklı sebebi nedeniyle işten ayrılması halinde işveren işçiye ihbar tazminatı ödemekle yükümlüdür. İşçi ihbar tazminatının hesaplanması, işçinin hizmet süresi, son ücreti ve yaşına göre belirlenir.
Hizmet süresi hesabında işe giriş tarihinden çıkış tarihine kadar geçen süre dikkate alınır. Son ücret ise işçinin hizmetine son verilirken aldığı ücrettir. Bu tutar brüt ücret üzerinden hesaplanır ve kıdem tazminatında olduğu gibi 30 günlük ücrete kadar ödenir.
İşçi ihbar tazminatı hesaplamasında yaş faktörü de önemlidir. İşçinin yaşı ve çalıştığı süre toplamının 50’yi geçmesi durumunda günlük ihbar tazminatı tutarı artar.
Örneğin, bir işçinin 10 yıl çalıştığı ve işten ayrılırken brüt 3,000 TL maaş aldığı düşünüldüğünde; hizmet süresi 10 yıla karşılık gelen 16 aylık brüt ücret tutarı, yani 48,000 TL’dir. Günlük ihbar tazminatı tutarı ise brüt ücretin 30 güne bölünmesi sonucunda 100 TL’dir. İşçinin yaşı ve çalıştığı süre toplamı 50’yi geçmediği için günlük tazminat tutarı 100 TL olarak kalacaktır. Bu durumda işçi, 16 aylık tazminat tutarı olan 48,000 TL’yi almaya hak kazanacaktır.
2019 Yılında Yapılan Düzenlemeler
2019 yılında yapılan düzenlemelerle birlikte, işçi ihbar tazminatı hesaplamaları değiştirilmiştir. Artık işçinin hizmet süresi, son ücreti ve yaşına göre hesaplanan tazminat tutarına ek olarak, en fazla 6 aylık ücret tutarı kadar ek tazminat ödenmesi ön görülmüştür. Ayrıca, belirli sektörlerde yer alan işyerlerinde çalışan işçiler için değişen tazminat hesaplamaları bulunmaktadır. Örneğin, inşaat sektöründeki işyerlerinde çalışan işçilerin ihbar tazminatı hesaplama yöntemi farklıdır. Buna ek olarak, işçi sendikalarının toplu sözleşme yapma yetkisine sahip olması durumunda, ihbar tazminatı tutarlarında da artışlar meydana gelebilir.
