Ceza muhakemesi hukuku içinde yer alan ve bir suçun cezasını düşürebilecek olan ceza indirimi sebepleri, Türk hukuk sisteminin önemli konularından biridir. Bu sebepler, suçun işleniş şekli, amacı, askeri ceza kanunu, Türk ceza kanunu ve ceza muhakemesi kanununa göre değişmektedir. Ceza indirimi sebepleri daha rendeleyici cezalarını almak isteyen suçlular tarafından kullanılabilmektedir. Her ceza davasında farklı sebepler ve farklı oranlarda ceza indirimlerine gidilebilir. Bu yazıda, ceza indirimi sebeplerinin tüm detayları ele alınarak, konuyla ilgili bilgiler verilmiştir.
Askeri Ceza Muhakemesi Kanunu’na Göre Ceza İndirimi
Askeri Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre ceza indirimi sebepleri dört farklı şekilde ele alınır. Bunlar; hakaret ve tehdit suçunda emre itaat etme nedeniyle, fiilin icrasında verilen emir nedeniyle, kişisel sebepler nedeniyle ve fiilin işleniş şekli nedeniyle yapılan ceza indirimleridir.
Ayrıca, askeri ceza muhakemesi kanunu kapsamında ceza indirimleri, insanlık dışı muamele, işkence, hapis veya mahkumların kötü muamele ve işkenceye maruz bırakılması, cinsel taciz, hakaret, üste hakarete varan davranışlarda ve harp hukuku kapsamında gerçekleştirilen suçlarda da uygulanmaktadır.
- Emre itaat etme nedeniyle yapılan ceza indirimi: Kişi, üst rütbeli bir askerin verdiği emrin uygunluğunu sebebiyle bir suç işlemişse, cezasında indirim yapılır.
- Fiilin icrasında verilen emir nedeniyle yapılacak indirim: Ceza işlemediği halde emirle bir fiili gerçekleştiren askere cezasında indirim yapılır.
- Kişisel sebepler nedeniyle indirim: Çocukluğun, gençliğin, hastalığın, yoksulluğun, sevgilinin, eşin, çocuğun veya akrabanın durumu dolayısıyla suç işleyen veya suç işlemede kusurlu olan kişinin cezasında indirim yapılır.
- İşleniş şekli nedeniyle yapılan ceza indirimleri: Suçun işleniş şekline göre yapılan ceza indirimleri, askeri ceza hukuku kapsamında uygulanan diğer bir indirim ihtimalidir.
Askeri ceza kanunu kapsamında yapılan bu ceza indirimleri, ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Uygulanmaya yönelik olarak yapılan yeni düzenlemeler doğrultusunda mahkemeler, mevcut hükümlere uygun bir şekilde karar vermektedir.
TCK’ya Göre Ceza İndirimi
Türk Ceza Kanunu’nda ceza indirimi sebepleri farklı şekillerde yorumlanabilir. İndirim sebepleri, suçun işlenmesi sırasında var olan bazı durumlara göre uygulanır. Mahkeme, ceza indirimi kararını verirken, TCK’deki indirim sebeplerini dikkate alır. Örneğin, pişmanlık göstermenin veya suçu işlemeden önce teslim olmanın ceza indirimi için bir etkisi olabilir. Benzer şekilde, suçun işlenmesinde kullanılan araçlardan birinin maddi değeri, cezanın belirlenmesinde bir faktör olabilir. TCK’da bulunan ceza indirimi hükümleri hakkında öngörülebilirliğin ve tutarlılığının nasıl sağlandığı dikkate alınmalıdır.
Tehdit İndirimi Sebepleri ve Uygulamaları
Türk Ceza Kanunu’na göre, tehdit suçundan ceza indirimi yapılabilmesi için bazı sebeplerin varlığı aranmaktadır. Bunlar; tehdidin ölüm, yaralanma veya cinsel saldırıya maruz kalmayı içermesi, tehdidin hakaret veya iftira içermemesi, tehdidin hemen gerçekleştirileceği yönünde bir kanaat oluşmamasıdır.
Mahkeme kararlarına göre, tehdit suçlamasıyla yargılanan bir kişinin cezasında indirime gidilmesi, eylemin şekline, tehdit yönüne ve tehdit edilen kişinin kimliğine göre değişiklik göstermektedir. Örneğin, tehdit suçu işleyen bir kişinin mağdurun hamile olduğunu öğrenmesi durumunda ceza indirimi uygulanabilmektedir.
Bu sebepler doğrultusunda, tehdit suçundan yargılanan bir kişinin cezasında indirim yapılması mümkündür. Ancak, tehdidin ciddiyeti nedeniyle cezanın indirilmemesi de bir seçenek olabilir.
Suçun İşleniş Şekline Göre İndirim
Ceza Muhakemesi Hukukuna göre ceza indirimi sebepleri vardır ve bunlardan biri suçun işleniş şekline göre yapılan indirimdir. Örneğin, adam öldürme suçu işlendiğinde ceza süresi, kasıtlı olarak veya öldürme kastı olmadan, ihmal veya dikkatsizlik sonucu gerçekleştiyse azaltılabilir. Suçun kasti veya kasıtsız işlenmesine göre mahkemeler ayrıntılı olarak inceleyerek ceza indirimine karar verirler.
Ayrıca, hırsızlık veya gasp suçu işlendiğinde de ceza indirimi söz konusu olabilir. Örneğin, gasp suçu işlendiğinde ve şüpheli yaşı, cinsiyeti ya da sağlık durumu gibi nedenlerle mağdura zarar vermeden gaspını kendi çıkarı için yaptığına dair bilgi varsa, bu durumda ceza süresi azaltılabilir.
Bu gibi durumlarda mahkeme, hukuka uygun olup olmadığını ve suçun işleniş şekline göre indirime karar verir. Böylece, ceza indirimi sebepleri, suçların işleniş şekline göre farklılık gösterir ve her durum ayrıntılı bir şekilde incelenir.
Haksız Tahrik İndirimi
Haksız tahrik, bir kişinin kendisine yapılan saldırı, hakaret, tehdit, aşağılama vb. eylemler sonucu kontrolünü kaybederek karşı tarafa zarar vermesi durumudur. Türk Ceza Kanunu’na göre haksız tahrik sebebiyle işlenen suçlarda ceza indirimi yapılabilir. İndirim oranı suçun türüne, haksız tahrik ölçütlerine ve diğer durumlar değerlendirilerek belirlenir.
Mahkemeler, haksız tahrik sebebiyle yapılan suçları takdir ederken saldırıyı, tehdidi, hakareti vb. fiillerin şiddetine, süresine ve sıklığına da dikkat ederler. Örneğin, bir kişinin kolayca tahrik olmadan öldürme suçunu işlemesi ile uzun süre boyunca tehditkar davranışlara maruz kalarak birisi tarafından öldürme suçunu işlemesi aynı ceza indirim oranına tabi değillerdir.
Haksız tahrik indirim oranı suçun türüne ve olayın özelliklerine göre farklı değerler alabilir. Örneğin, kasten öldürme suçu için haksız tahrik indirimi oranı %1 ile %3 arasında değişebilirken, yaralama suçu için bu indirim oranı %20’ye kadar çıkabilir.
Eylemin İşleniş Amacına Göre İndirim
Ceza Muhakemesi Hukukunda ceza indirimleri, suçun işleniş şekline göre de yapılabiliyor. Eylemin işleniş amacına göre de ceza indirimi yapılıyor. Örneğin, ayrımcılık amacı güden bir suç işlenmişse, mahkeme ceza indirimine gidebiliyor. Ancak ayrımcı davranışın amacı özgürlüklerin korunması, devlet güvenliği, kamu düzeni veya genel sağlık gibi kamu yararına yönelikse, indirim yapılamıyor. Benzer şekilde, işlenen suçun amacı hak arama veya savunma özgürlüğü ise, ceza indirimi yapılıyor. Bu davranışlar, eylemin işleniş amacına göre ceza indirimine gidilmesine sebep olabiliyor.
CMK’ya Göre Ceza İndirimi
Ceza Muhakemesi Kanunu, suç işleyen kişilerin cezalandırılmasındaki usul ve esasları belirleyen önemli bir kanundur. Bu kanunda yer alan ceza indirimi hükümleri, mahkemeler tarafından verilen kararlar üzerinde etkili olmaktadır. CMK’ya göre ceza indirimleri, işlenen suçun türüne, mağduriyetin derecesine, suçun işleniş şekline ve diğer birçok faktöre göre uygulanmaktadır. Bu sebeple, CMK’de yer alan tüm ceza indirimi hükümlerini bilmek, avukatlar ve ceza mahkemesi hakimleri için son derece önemlidir. CMK’da yer alan ceza indirimleri hükümleri, suçun türüne ve işleniş şekline göre belirli oranlarda indirim sağlayacak şekilde düzenlenmiştir.
Tekerrür İndirimi
Tekerrür suçlarında ceza artmaktadır. Ancak ceza muhakemesi hukukunda, daha önce işlenmiş bir suç yüzünden ceza alan bir kişi, benzer bir suçtan tekrar yargılandığında cezada indirim yapılabilir. Tekerrür indirimi, suçlu tarafından pişmanlık duyulduğu ve suç işlemeyeceği konusunda mahkemeye güvence verdiği takdirde yapılabilir. Tekerrür indirimi için belirli şartların oluşması gereklidir. Tekerrür kabul edilmesi için, önceki suçların aynı tür ve aynı nitelikte olması gerekmektedir. Ayrıca, önceki suçlardan dolayı cezaevine girmiş olmak, suçlu tarafından pişmanlık duyulduğunun kabul edilmesi, ve cezaevi disiplin kurulundan olumlu karar alınması gerekmektedir.
Tekerrür indirimi hakkında verilmiş birçok mahkeme kararı bulunmaktadır. Örneğin, bir şahıs hırsızlık suçundan ötürü cezaevine girdiği ve daha sonra farklı bir hırsızlık olayı yüzünden tekrar yargılandığı zaman, tekrar ettiği suçun önceki suçla benzer olması ve mahkeme tarafından suçlu tarafından pişmanlık gösterildiği kabul edildiğinde ceza indirimi yapılabilir.
Pislikte Başkalarını Adının Kullanılması İndirimi
CMK’ya göre, pislikte başkasının adını kullanma durumunda cezada indirim söz konusu olabilir. Bu durumda mahkeme, tanık ifadeleri ve diğer deliller doğrultusunda hareket eder. Eğer sanığın suçlu olduğu kanıtlanmışsa, indirim oranı belirlenir. Ancak indirim yapılırken suçun niteliği ve şiddeti de göz önünde bulundurulur. Örneğin, kişinin kullandığı başkasının adı bir yasa dışı eylemin bir parçasıysa, ceza daha ağır olabilir. Bunun yanı sıra, sanığın başkasının adını kullanması durumu, yanlış anlama veya yanlış anlama gibi yanlışlık durumlarından kaynaklanıyorsa, indirim oranı daha yüksek olabilir.
Uygulama örnekleri arasında, bir suçtan dolayı tutuklanan kişinin, ifade vermek yerine bir başkasının adını kullanarak polisi yanıltmaya çalıştığı bir örnek olabilir. Bu durumda, mahkeme, suçun niteliğine göre ceza indirimi yapabilir. Ancak, bu tür eylemlerin daha ciddi bir suçun parçası olması durumunda, indirim oranı daha az olabilir ve suçun cezası daha ağır olabilir.
