Ceza muhakemesi hukukunda ceza mahkemeleri, savcılık tarafından açılan ceza davalarını inceleyen ve karara bağlayan mahkemelerdir. Bir ülkedeki ceza mahkemeleri, o ülkenin yasalarına göre farklılık gösterir. Ceza mahkemeleri, suç işleyen kişilerin yargılanması ve cezalandırılması için kurulmuştur.
Ceza mahkemelerinin asli görevi suçluların cezalandırılmasıdır. Mahkemeler, savcılık tarafından açılan davaları inceleyerek suçun işlenip işlenmediğine karar verirler. Eğer kişi suçlu bulunursa, mahkeme tarafından hapis, para cezası veya başka bir ceza verilir.
Ceza mahkemeleri aynı zamanda adaletin sağlanması için önemli bir rol oynar. Suç işlendiğinde mağdurun haklarının korunması ve suçlunun cezalandırılması için mahkemeler, yasalarla belirlenmiş görevleri yerine getirirler. Bu nedenle, adil bir yargılama süreci ve doğru kararlar alınması için ceza mahkemeleri önemlidir.
Bir ülkedeki ceza mahkemeleri, işledikleri suçların ağırlığına göre farklı birimlere ayrılır. Asliye ceza mahkemeleri, ağır ceza mahkemeleri, istinaf mahkemeleri ve yargıtay gibi birçok farklı türü vardır.
-
Basit suçlarla ilgilenen mahkemedir. Hırsızlık, yaralama, tehdit gibi çoğu zaman hapis cezası öngörülen suçlar bu mahkemenin görev alanına girer. Sulh Ceza Mahkemesi ise daha düşük ceza miktarları öngören suçlarla ilgilenir.
-
Özel kişilerin yargılandığı mahkemedir. Milletvekilleri ve bazı kamu görevlileri gibi özel kişilerle ilgilenir.
-
Yoğun ve yaygın suçlara bakan daha yüksek bir mahkemeyi ifade eder. Cinayet, kundaklama gibi ciddi suçlar bu mahkemenin görev alanına girer.
-
Kararların temyizi sürecinde görev alır. Bu mahkeme, ceza davalarında alınan kararları değerlendirerek daha üst bir mahkemeye temyiz edenleri inceler.
-
Ceza mahkemelerinin son temyiz merciidir. Yargıtay, alınan kararları inceleyerek hukuki açıdan uygun olup olmadığını belirler.
Ceza Mahkemelerinin Türleri
Ceza mahkemeleri, Türkiye’de hukuk sisteminde oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu mahkemeler, ülkemizde işlenen suçların yargılanmasından sorumludur ve bu süreçte farklı türleri vardır. Asliye Ceza Mahkemesi, Ağır Ceza Mahkemesi, İstinaf Mahkemesi ve Yargıtay, Türkiye’deki ceza mahkemelerinin dört ana türünü oluşturur. Asliye Ceza Mahkemesi genellikle daha hafif suçlarla ilgilenirken, Ağır Ceza Mahkemesi daha ciddi suçlarla uğraşır. İstinaf Mahkemesi ise kararları temyiz ederek, yeniden yargılama taleplerinde bulunanlara yardımcı olur. Son olarak, Yargıtay ise ceza mahkemelerinin kararlarını son temyiz mercii olarak değerlendirir ve adaletin sağlanmasında büyük bir rol oynar.
Asliye Ceza Mahkemesi
Asliye Ceza Mahkemeleri, Türk yargı sisteminde en yaygın ve en alt seviyedeki ceza mahkemesidir. Basit ve olağan suçlarla ilgilenen mahkemelerdir. Hırsızlık, yaralama, haksız kazanç, çete suçları, genel güvenliğe tehdit suçları gibi daha düşük düzeydeki suçlarla ilgilenirler. Genellikle hapis cezası öngören suçlarla ilgilidirler ancak bazen para cezaları da verebilirler. Suçlunun tutuklanması gibi süreçler doğrudan ana davayla ilgilidir.
Asliye Ceza Mahkemeleri davalarına genellikle tek bir yargıç bakar, ancak bazı durumlarda üç yargıcın bulunduğu kollegiyum davaları da görülür. Suçla ilgili delillerin incelenmesi ve duruşmalardaki ifadeler doğrudan mahkemenin kararı için çok önemlidir. Bu nedenle, savcılar, şahitler ve mağdurlar sıklıkla çapraz sorguya tabi tutulurlar. Yargıç, duruşma sonunda suçu işlediğine karar verirse, hapis cezası ya da para cezası verir.
Sulh Ceza Mahkemesi
Sulh Ceza Mahkemesi, daha az ciddi suçların ele alınmasıyla ilgilenen bir mahkemedir. Genellikle hapis cezasından kısa süreli hapis cezaları ya da para cezalarına kadar uzanan suçları kapsar. Bu tür suçlardan bazıları, küçük maddi hasarlar, hırsızlık, küçük suçlar ve uyuşturucu kullanımı gibi düşük ceza öngören suçlardır.
Sulh Ceza Mahkemesi, ayrıca, hafif cezaların olduğu davaların yanı sıra bazı idari cezaları da ele alabilir. Örneğin, trafiği ihlal etmek veya küçük bir suçtan dolayı idari cezalara maruz kalmak, Sulh Ceza Mahkemesi önünde ele alınır. Bu tür suçlar, Asliye Ceza Mahkemesi’nin zamanını almayacak kadar düşük cezalar için önerilen verilerle ilgilidir.
Sulh Ceza Mahkemesi, adli makamların alt seviyesinde yer alır ve bir karara ulaşmak için tek bir yargıç gerektirir. Böylece, Asliye Ceza Mahkemesi kadar kalabalık değildir ve hızlı bir şekilde halledilebilecek basit davalarla uğraşır.
Azil Mahkemesi
Azil mahkemesi, özel kişilerle ilgilenen bir ceza mahkemesidir. Milletvekilleri ve bazı kamu görevlileri gibi yüksek mevkilerdeki kişiler, ahlaki veya yasal nedenlerle görevden alınabilme riskiyle karşı karşıyadır. Bu durumda, işlem için özel bir mahkeme olan azil mahkemesi devreye girer. Bu mahkeme, kişinin görevden alınma sürecinde yargılama yapar ve gerekli kararları verir. Azil mahkemesi, hükümleri uygulayamaz ancak hükümler, ilgili kişilerin bağlı olduğu yasal süreçlerde kullanılabilir.
Ağır Ceza Mahkemesi
Ağır Ceza Mahkemesi, ciddi suçlara ilişkin davaların ele alınması için görevlendirilmiş bir mahkemedir. Bu tür suçlar, işlenen suçun türüne ve cezanın ciddiyetine göre belirlenir. Bu mahkeme, cinayet, tecavüz, terörizm, uyuşturucu kaçakçılığı gibi yaygın ve yoğun suçlara baktığı için büyüktür. Ağır Ceza Mahkemesi, Asliye Ceza Mahkemesi’nden daha yüksek bir yerde bulunur ve burada aldığı kararlar, üst mahkemeye temyiz edilebilir. Karar verme süreci, jüri seçimi ve delil sunumu gibi konular, diğer mahkemelerden farklılık gösterebilir. Ağır Ceza Mahkemesi, toplumumuz için adaletin sağlanması açısından son derece önemlidir.
Karar Alma Süreci
Karar alma süreci, ceza mahkemelerinin en önemli aşamalarından biridir. Aslında, suçlu veya suçsuz olma kararı burada verilir. Bu süreçte, jürilerin nitelikleri mahkeme tarafından belirlenir. Jüri üyeleri, suçlamaları dinler ve delilleri tartar. Karar için oy birliği gerekli olabilir veya bazı durumlarda oy çokluğu yeterli olabilir. Delil sunumu da karar alma sürecinin önemli bir parçasıdır. Savunma ve suçlama tarafı, delilleri mahkemeye sunar ve jürilere sunum yaparlar. Bu süreçte, delillerin uygunluğu, ne kadar adil olduğu ve yeterli olup olmadığı hakkında da tartışmalar olabilir.
Cezaların Belirlenmesi
Cezaların belirlenmesi süreci, suçun ciddiyeti ve diğer etkenler göz önünde bulundurularak yapılır. Hapis cezaları belirlenirken, suçun mahiyeti, özelliği, zararın büyüklüğü gibi faktörler dikkate alınır. Para cezaları ise, suçun ağırlığına göre belirlenir ve suçlunun maddi durumu da dikkate alınır. Ölüm cezası gibi ağır cezaların belirlenmesi de suçun ciddiyetine göre yapılır.
Cezaların belirlenmesi sürecinde hakimler, suçun ağırlığına ve suçlunun durumuna göre farklı cezalar verebilirler. Ayrıca, suçlu hakkında daha önce verilmiş cezalar da ceza belirlerken dikkate alınır.
Cezaların belirlenmesi sürecinde hukuk kurallarına uygun davranmak, cezaların hukuka uygun ve adil şekilde belirlenmesini sağlar. Bu nedenle, ceza mahkemelerinde cezaların belirlenmesi sürecinin objektif kriterlere dayandırılması oldukça önemlidir.
İstinaf Mahkemesi
İstinaf Mahkemesi, hüküm veren bir mahkemenin kararının temyiz edilmesi veya itiraz yoluyla yeniden yargılanma taleplerinin karara bağlanması amacıyla kurulmuştur. İlk derece mahkemelerinin aldığı kararların hukuka uygun olup olmadığı, delil değerlendirmesinin doğru yapılıp yapılmadığı ve yargılama usulündeki hataların var olup olmadığı gibi konular incelenir. İstinaf mahkemesi, hüküm veren mahkemenin verdiği kararı onaylayabilir, kısmen veya tamamen bozabilir veya yeniden yargılanma talebini kabul edebilir. Bu aşamada yargılama usulünde değişiklikler yapılarak yeni deliller de incelenebilir.
Kararları Yeniden Gözden Geçirme
İstinaf Mahkemesi, kararları yeniden gözden geçirme yetkisine sahiptir. Bu süreçte, istinaf mahkemesi ceza mahkemesinin kararını yeniden ele alabilir veya bir sonraki temyiz aşamasına atabilir. İstinaf mahkemesinin bu yetkisi, bir suçlu veya iddia edilen suçlu için büyük bir avantaj sağlayabilir. İstinaf mahkemesi, ceza mahkemesinin hukuka uygunluğunu ve delillerin doğruluğunu yeniden değerlendirebilir. Bu aşamada, istinaf mahkemesi, delillerin yeniden sunulmasına veya yargılama usullerinde bir değişikliğe izin verebilir. Bu, ceza mahkemesinin kararının değiştirilmesine veya kaldırılmasına yol açabilir. Daha sonra, yargıtay, istinaf mahkemesinin kararını onaylayabilir veya tersine çevirebilir.
Yargılama Usulündeki Değişiklikler
Yargılama usulü, istinaf aşamasında da değişebilir. İstinaf mahkemesi, hükümleri yeniden ele alarak, ilk derece mahkemesine göre değişiklikler yapabilir. Yargılama usulündeki değişiklikler arasında, yeni delillerin incelenmesi, delillerin yeniden değerlendirilmesi, tanıkların yeniden ifade vermesi, sanıkların yeniden sorgulanması ve hukuki gerekçelerin yeniden tartışılması yer alabilir.
İstinaf aşamasında, yargılama usulünde yapılacak değişikliklerin yanı sıra, yeni delillerin incelenmesi de söz konusu olabilir. Yeni deliller, ilk derece mahkemesinde sunulmamış veya ulaşılamamış olabilir. İstinaf mahkemesi, yeniden yargılama talebi doğrultusunda yeni delilleri inceler ve kararını bu doğrultuda verir.
Yargıtay
Yargıtay, ceza muhakemesi hukukuna göre kararların son temyiz merci olarak görev yapar. Yargıtay, kararlarını hukuka uygunluk temelinde inceleyerek dosyaları inceler. İstinaf mahkemelerinin onayladığı veya bozduğu kararlar Yargıtay tarafından tekrar ele alınır. Yargıtay, dosya içeriğine göre kararını verir ve ceza mahkemelerinin verdiği hükümlerin son aşamasını oluşturur. Ayrıca, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, uyuşmazlıkları gidermek ve hukuki konularda karar vermek için toplanır. Yargıtay kararları, hukuki niteliği ve etkisi açısından çok önemlidir ve hukuk açısından rehber niteliği taşır.
Ceza Mahkemelerinin Görevleri
Ceza mahkemeleri Türk Ceza Kanunu kapsamında belirli suçlarla ilgilenirler. Asliye Ceza Mahkemesi, daha düşük ceza miktarları öngören suçları ele alırken, Ağır Ceza Mahkemesi daha ciddi suçlarla ilgilenir. Ceza mahkemeleri aracılığıyla suçlu bulunursanız, hapis cezası veya para cezası gibi cezaların yanı sıra aynı zamanda sembollerin ve paraların ele geçirilmesi de söz konusu olabilir. Ceza mahkemeleri aynı zamanda tutuklama, soruşturma ve savcılar tarafından açılan davalara bakarlar. Polis soruşturmaları da ceza mahkemeleri sürecinde yapılan çalışmalar arasındadır. Ceza mahkemeleri ayrıca yargılama usulünde de bazı değişiklikler yapabilirler.
Suçun Araştırılması
Suçun araştırılması, suçun işlenme aşamasından başlayarak hukuk sisteminin devreye girdiği süreci ifade eder. Suç işlendiği zaman, ilk olarak olay yerine giden polis ekipleri, delilleri toplar ve şüpheli kişileri tespit etmeye çalışır. Daha sonra, adli makamların talimatıyla polis soruşturması başlar. Bu aşamada, soruşturma kapsamında tutuklamalar yapılabilir ve şüpheliler ifade vermeye çağrılır. Mahkeme önü duruşmalarında, şüphelilerin durumlarının değerlendirilmesi, delillerin incelenmesi ve soruşturma sürecinin devam edip etmeyeceği gibi konular hakkında kararlar verilir.
Duruşma Süreci
Ceza mahkemelerindeki duruşmalar, suçlu veya suçsuz olduğu iddia edilen kişinin mahkeme önünde yargılanması sürecidir. Duruşmalar, yargılama sürecinin en kritik aşamalarından biridir. Tanıkların ifade verme süreci, delil sunumu, hükümlerin açıklanması ve temyiz hakkı gibi birçok önemli adımı içerir.
Tanıklar, önce yemin ederek ifadeye başlarlar. Daha sonra, savcı ve sanık avukatlarının sorularını yanıtlarlar. Ceza mahkemelerinde, tanıkların beyanları, kararların alınmasında büyük önem taşır.
Delil sunumu, tanıkların beyanlarıyla birlikte kanıt olarak sunulan belgeleri içerir. Bu, mahkeme tarafından değerlendirilerek hükme etki edebilir.
Mahkeme, delil ve tanıkların beyanlarına dayanarak suçluluğa karar verirse, hüküm açıklanır. Sanık, karardan itiraz hakkına sahiptir. İtiraz sonucunda, davayı değerlendirmek için en üst mahkeme olan Yargıtay’ın kararı beklenir.
Cezaların Uygulanması
Ceza muhakemesi hukukunda ceza mahkemeleri tarafından verilen kararların uygulanması da oldukça önemlidir. Hapis cezaları, mahkeme tarafından belirlenen sürelerde belirli cezaevlerinde infaz edilir. Denetimli serbestlik kapsamında ise mahkeme, suçlunun belirli bir süre boyunca gözetim altında kalmasını ve belirli şartları yerine getirmesini sağlar.
Yasaklar da ceza muhakemesi hukukunda sıklıkla kullanılan cezalardandır. Bu yasaklar, sosyal hayatta belirli kısıtlamalar getirerek suçun belirli bir süre boyunca devam etmesini önler. Örneğin, alkol kullanımı yasaklanabilir veya belirli bir bölgeye girmesi yasaklanabilir.
Para cezaları da ceza mahkemeleri tarafından verilen kararlar arasında yer almaktadır. Suçun meydana getirdiği zararın miktarına ve suçlunun maddi durumuna göre belirlenen para cezaları, belirli sürelerde ödenmesi gereken belirli bir miktar para cezasıdır
