İdari Sözleşme, kamu kurumları ile gerçek veya tüzel kişiler arasında yapılan anlaşmalardır. İdari Sözleşme, İdare Hukuku’nda önemli bir yere sahiptir çünkü kamusal faaliyetlerin düzenlenmesinde büyük bir rol oynamaktadır. Kamu idaresi ile gerçek ve tüzel kişiler arasında yapılan sözleşmeler, sözleşmeler hukuku kapsamında değerlendirilir. Ancak İdare Hukuku’nda İdari Sözleşmenin özellikleri ve kuralları farklıdır. İdari sözleşmenin özellikleri, yazılı ve yazısız sözleşmeler, tarafları, ifası, hükümleri ve feshi gibi hususları içermektedir.
İdari Sözleşmenin Tanımı
İdari Sözleşme, kamu kurumları ile gerçek kişi veya tüzel kişiler arasında yapılmış olan sözleşmedir. Bu sözleşme, kamunun hizmetlerinin sunulması veya idari faaliyetlerin gerçekleştirilmesi için yapılmaktadır. İdari Sözleşmeler, çeşitli sebeplerden dolayı ihtiyaç duyulmaktadır. Örneğin, kamu kurumları tarafından ihale işlemleri sonucu hizmet alımı yapılan firmalarla bu sözleşme yapılmaktadır. Bunun yanı sıra, taraflar arasında bir anlaşmazlık durumunda da İdari Sözleşme kullanılabilmektedir. İdari sözleşmenin kullanımı, hukuki ve usuli açılardan belirli kurallara tabidir.
İdari Sözleşmenin Yazılı Olma Zorunluluğu
İdari sözleşmenin yazılı olma zorunluluğu birçok durumda kanun tarafından öngörülse de, bazı durumlarda sözleşmenin yazılı olmasına gerek yoktur. Ancak, çoğu durumda idari sözleşmenin yazılı olarak yapılması ve imzalanması gerekmektedir. Bu zorunluluk, sözleşme yapılan tarafların haklarını ve sorumluluklarını daha net bir şekilde belirlemek amacıyla getirilmiştir. İdari sözleşmede yer alması gereken önemli hususlar da yazılı olmak zorundadır. Örneğin, sözleşmenin tarafları, hükümler, sözleşmenin konusu, süresi, bedeli gibi bilgiler mutlaka yazılı olarak belirtilmelidir. Böylece, herhangi bir anlaşmazlık durumunda taraflar arasında yapılan sözleşmenin hükümleri daha açık ve anlaşılır bir şekilde anlaşılabilir.
Yazılı olma zorunluluğunun nedeni
Kanun neden İdari Sözleşmenin yazılı olmasını zorunlu kılmaktadır?
İdari Sözleşmenin yazılı olma zorunluluğu, sözleşmelerin konusu ve taraflarının açıkça belirlenebilmesi, sözleşme şartlarının net ve belirgin olması, uyuşmazlık çıkması durumunda karşı tarafın iddialarının somut delillerle ispatlanabilmesi, sözleşmedeki yükümlülüklerin zamanında ve eksiksiz yerine getirilmesi gibi nedenlerle getirilmiştir. Böylece sözleşme şartları açık ve net bir şekilde belirtilerek, taraflar arasında bir anlaşmazlık çıkması durumunda somut delillerle çözüme kavuşması amaçlanmıştır. İdari Sözleşme’nin yazılı olma zorunluluğunun nedenleri arasında bu gibi sebepler yatmaktadır.
Önemli Hususların Yazılışı
İdari Sözleşmeler, kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek veya tüzel kişiler arasında yapılan sözleşmelerdir. Önemli hususların yazılışının doğru yapılması, sözleşmenin geçerliliği açısından büyük önem taşır. İdari Sözleşmede, aşağıdaki hususlar mutlaka yer almalıdır:
- Sözleşmenin taraflarının kimlik bilgileri
- İşin niteliği ve içeriği
- Ücret veya bedel ödeme şekli ve miktarı
- İşin başlama ve bitiş tarihleri
- İşin hangi şartlarda sonlandırılabileceği ve nasıl bir ceza ya da tazminat ödeneceği hususları
- Sözleşmenin hangi hukuk kurallarına tabi olacağı
Bu hususların yanı sıra, sözleşmenin özelliğine göre ek hususlar da sözleşmede belirtilmelidir. Örneğin, taahhüt işleri için ifa süresi ve yaptırım hükümleri, danışmanlık hizmetleri için işin kapsamı ve sınırları gibi.
Sözleşmenin yazılı olarak yapılması, mücbir sebepler hariç olmak üzere her iki taraf açısından güvence sağlar ve uyuşmazlıkların çözümünde esas olur. Bu nedenle, İdari Sözleşme’nin yazılı olarak yapılması hem İdare Hukuku’nda hem de hukukumuzda önemli bir zorunluluktur.
Yazılış Şartları
İdari sözleşme, yazılı olarak yapılmak zorundadır. Sözleşmenin geçerli olabilmesi için belirli unsurların mutlaka yazılı olması şarttır. İdari sözleşme şartları arasında; tarafların kimlik bilgileri, sözleşmenin konusu, süresi, fiyatı gibi bilgiler yer almalıdır.
Ayrıca, sözleşmenin koşullarının net ve açık bir şekilde belirtilmesi gerekmektedir. Taraflar tarafından yerine getirilmesi gereken yükümlülükler, ödeme şekli, teslim süresi gibi detaylar yazılı olmalıdır.
Sözleşmenin mümkün olan en kısa zamanda yapılması amaçlanır. İdari sözleşmenin yazılışında, belgelerin doğru olması ve bilgilerin eksiksiz olduğundan emin olmak önemlidir. Bu, sözleşmenin geçerli olmasını sağlayacaktır. Ayrıca, sözleşmenin her sayfası imzalanmalıdır.
Yazılı Olmayan Sözleşmeler
Yazılı Olmayan Sözleşmelerin Geçerliliği
İdari sözleşmenin geçerliliği için öncelikle yazılı olma şartı aranır. Ancak, bazı durumlarda sözleşmenin yazılı olmaması halinde de geçerliliği söz konusu olabilir. Örneğin, sözleşmenin tarafları arasında uzun süredir devam eden ticari ilişkiler varsa, imzalanmamış sözleşme geçerliliğini koruyabilir. Bununla birlikte, yazılı olmayan sözleşmenin ispatı daha zordur ve taraflar arasında anlaşmazlıklar çıkabilir. Bu nedenle, idari sözleşmenin yazılı olarak hazırlanması önerilir.
İdari Sözleşmenin Tarafları
İdari sözleşme, iki taraf arasında imzalanan bir sözleşmedir. İdari Sözleşmenin tarafları, idare ile işlem yapmak amacıyla anlaşan kişiler olarak tanımlanmaktadır. Taraflar arasında genellikle kamu kurum ve kuruluşları, gerçek veya tüzel kişiler yer alabilir.
Bir tarafta idari işlemi gerçekleştirmek isteyen kamu kurum ve kuruluşları bulunurken, diğer tarafta işlemi gerçekleştirecek olan gerçek ya da tüzel kişiler yer almaktadır. İdari sözleşmeler genellikle yapılan işlemin niteliğine göre, hizmet sözleşmesi, müteahhitlik sözleşmesi, danışmanlık sözleşmesi şeklinde adlandırılmaktadır.
İdari sözleşmelerde taraflar arasında varılan anlaşmaların yazılı bir belgeye dökülmesi önemlidir. Sözleşmenin yazılı olması, tarafların haklarını ve yükümlülüklerini belirli bir şekilde ortaya koymaktadır.
İdare Sözleşmesi Yapan Tarafların Nitelikleri
İdare Sözleşmesi yapan tarafların nitelikleri, sözleşmenin doğru şekilde uygulanması açısından oldukça önemlidir. Öncelikle kamu kurumları için, görevi gereği sözleşme yapma yetkisine sahip olan kişilerin özellikleri dikkate alınması gereklidir. Sözleşmeler, İdare Hukuku’na tabii olduklarından, kamunun hizmetleri doğrudan ilgilendirdiği için bu tarz sözleşmelerin yapımında, mesleki bilgi ve deneyimler önem arz eder. Taraflar arasında yer alan özel sektör firmalarının ise, sözleşmenin konusuyla ilgili uzmanlık sahibi olmaları önemlidir. Ayrıca, sözleşmenin ana maddelerini oluşturan hak ve yükümlülüklerin yer alması ve net bir şekilde belirlenmiş olması, her iki taraf için de önemli bir konudur.
İdari Sözleşmenin Tek Taraflı Yapılamayacağı İlkesi
İdari Sözleşmeler, iki taraf arasında karşılıklı hak ve yükümlülükleri belirleyen özel sözleşmelerdir. İşlemin gerçekleşmesi için tarafların rızası gereklidir. İdari Sözleşmelerin temel prensiplerinden biri, “Tek Taraflı Yapılamayacağı İlkesi”dir. Bu ilke, İdari Sözleşmenin karşılıklı bir mutabakat sonucu yapılması gerektiğini öngörür. Yani, İdare, tek taraflı olarak bir sözleşme yapamaz.
İdari sözleşme yapmak isteyen idare, karşı tarafın rızasını almak zorundadır. Bu da sözleşmenin niteliğini belirler. Ayrıca, İdari Sözleşmelerin geçerlilik koşulları arasında karşılıklı irade beyanı da yer almaktadır. Tarafların iki taraflı olarak anlaştığı hususlar sözleşmenin temelini oluşturur ve bu sebeple tek taraflı yapılması mümkün değildir.
İdari Sözleşmelerin tek taraflı değil, iki taraflı yapılması, sözleşmenin yapıldığı sırada karşılıklı bir mutabakatın olduğunu gösterir ve bu mutabakat, sözleşmenin hukuki geçerliliği için önemlidir. İki taraflı olarak yapılan bir İdari Sözleşme, taraflar arasındaki hak ve yükümlülükleri belirler ve bu nedenle sözleşmenin hukuki dayanağıdır.
Bu nedenle, İdari Sözleşmeler karşılıklı irade beyanı ile yapılmalıdır. Taraflardan birinin iradesi dışında tek taraflı yapılan sözleşmeler geçersiz sayılır ve hukuki yaptırımlarla karşı karşıya kalabilirler.
İdari Sözleşmenin İfası
İdari Sözleşmenin ifası, tarafların belirlenen taahhütleri yerine getirmesiyle gerçekleşir. Sözleşmede yer alan yükümlülüklerin tam ve zamanında yerine getirilmesi, tarafların ortak sorumluluğu altındadır.
Borçların yerine getirilmesi sürecinde ise, öncelikle sözleşmede belirtilen yükümlülüklerin açıkça anlaşılması ve yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu taahhütlerin yerine getirilmesi için herhangi bir gecikme olması durumunda, yasal yaptırımlarla karşılaşılabilir.
Sözleşmede belirtilen yükümlülükler, belirlenen süreler içinde tam olarak yerine getirilmelidir. Yükümlülükleri kısmen yerine getirmek, sözleşmenin ihlali anlamına gelecektir. İşlemin amirleri tarafından imzalanarak onaylanması, idari sözleşmenin geçerli sayılabilmesi için zorunludur.
Ayrıca, tarafların belirlenen taahhütleri yerine getirirken kullanacağı materyaller, ekipmanlar ve teknolojiler de sözleşmede belirtilmelidir. Bu sayede, taahhütlerin yerine getirilmesi sırasında herhangi bir sorun çıkmayacağından emin olunabilir.
Borçların İfası
İdari Sözleşme’nin bir diğer önemli noktası, borçların ifasıdır. Sözleşme ile belirlenen borçların kimler tarafından, hangi koşullar altında yerine getirileceği belirtilmelidir. İdari Sözleşmelerde borç ifalarını yerine getirecek olanlar, genellikle kamu kurumlarının çalışanlarıdır.
Borçların ifası sözleşme kapsamında yapılan işlemler ve sözleşmede belirtilen özelliklere uygun gerçekleştirilmelidir. Herhangi bir sorun çıktığında ise sözleşmedeki hükümlere uygun şekilde işlem yapılmalıdır.
Özellikle, İdari Sözleşmelerde yer alan tazminat maddeleri, borçların ifasında oldukça önemlidir. Tarafların borçlarını zamanında yerine getirmemesi durumunda tazminat talep edilebilir.
- Borçların yerine getirilmesi ile ilgili olarak, sözleşmede belirlenen süreler ve koşullar önemlidir.
- İdari Sözleşmelerde yer alan borçların ifasından sorumlu olan kişiler, sözleşmede açıkça belirtilmelidir.
- İdari Sözleşmelerde işlemler genellikle belirli yönergeler doğrultusunda yapılır, bu nedenle sözleşmede yer alan hususlara uygun hareket edilmelidir.
İşlemi Yapan Amirin İmzalaması
İdari Sözleşmelerde, bir işlem sözleşme yapıldıktan sonra gerçekleştirilir. Ancak bazı durumlarda, işlemin gerçekleştirilmesi sırasında, ilgili amirlerin imzalaması şart koşulabilir. İşlemin amir tarafından imzalanması, genellikle sözleşmenin geçerli olması için gerekli bir şarttır. İşlemin geçerli sayılabilmesi için, amir tarafından imzalanması gerekmektedir. İşlemler, genellikle yöneticiler tarafından imzalanırken, belirli bir tarihte veya zamanda, yönetici tarafından imzalanamazsa, nöbetçi amir ya da yetkili kişi tarafından da imzalanabilir. Bu nedenle, İdari Sözleşmelerin amirler tarafından imzalanması zorunludur ve bu düzenleme sözleşmede mutlaka yer almalıdır.
İdari Sözleşmenin Hükümleri
İdari sözleşmenin hükümleri tarafların karşılıklı hak ve yükümlülüklerini belirleyen en önemli parçadır. Sözleşmenin hükümleri, sözleşmenin konusuna ve tarafların istek ve kabulüne göre belirlenir. İdari sözleşmeler, genellikle süreli bir şekilde yapılır ve sözleşmenin hükümleri de bu süreyi kapsar. Hükümler, taraflar arasında kararlaştırılan hususları belirler ve tarafların borçlarını, yükümlülüklerini ve haklarını düzenler. Ayrıca sözleşmede yer alan hükümler, ihlal edilmesi durumunda tarafların alacakları tazminatı da belirleyebilir. İdari sözleşmenin hükümleri, tarafların hak ve sorumluluklarını net bir şekilde belirleyerek sözleşmenin sürekliliğini sağlar.
Hüküm Düzeltmesi
İdari Sözleşmede yer alan hükümler, taraflar arasında belirli bir anlayış ve karşılıklı rıza ile belirlendiğinden, doğal olarak yerine getirilmesi gereken unsurlardır. Ancak, bazen idari sözleşmelerde, bazı yanlışlıklar, eksiklikler veya çelişkiler oluşabilir. Bu durumda, düzeltme işlemi yapılabilir. Hüküm düzeltmesi, idare hukukunda sözleşme hükümlerinin düzeltilmesi olarak ifade edilebilir. Hukuk düzeni kapsamında yer alan hata, yazım hatası veya eksiklik konularında taraflar, düzeltme işlemi yaparak, sonradan anlaşmazlıkların ortaya çıkmasının önüne geçebilirler.
Düzeltme işlemi yapmak için, sözleşmede yer alan düzeltilmesi gereken hususlar, açıkça belirtilmelidir. Ardından, bu hususların düzeltileceği tarih ve şekil de belirtilerek, tarafların onayına sunulur. Hüküm düzeltmesi sözleşme hükümlerinin değiştirilmesi anlamına gelmez. Sadece, yazım hataları, fiyat veya vade gibi belirli konularda düzeltmeler yapılabilir. Hüküm düzeltmesi konusunda, idari sözleşmede anlaşmazlıkların önlenmesi ve tarafların hakkının korunması amacıyla avukata başvurmak da mümkündür.
Feshi
İdari Sözleşme, herhangi bir tarafın sebep göstermeden feshedilebilir ancak bu durum tazminat ödemesine neden olabilir. İdare Sözleşmesi’nin bir tarafı, karşı tarafın sözleşme şartlarına uymaması durumunda sözleşmeyi feshedebilir. Taraflardan biri, sözleşmenin feshedilmesi konusunda diğer tarafa yazılı bir bildirimde bulunarak sözleşmeyi feshedebilir. Sözleşmede belirlenen fesih tarihine uyulması esastır ve bu tarihten önce yapılan fesih işlemleri geçerli değildir. Tazminat, fesih nedenlerine, sözleşme süresine, tarafların sebep oldukları zararlara ve diğer çeşitli faktörlere bağlı olarak ödenir.
Tazminat
İdari sözleşmenin feshi durumunda sözleşmenin karşı tarafı zarar görebilir. Bu nedenle, fesih işlemi önceden planlanmalı ve taraflar arasında yapılacak görüşmeler sonucu karara varılmalıdır. Eğer bir taraf feshi haklı bir sebep olmaksızın gerçekleştirirse, diğer taraf tazminat talep etme hakkına sahip olabilir.
Fesih sonucunda tarafların uğradığı zararların miktarına göre tazminat miktarı belirlenir. Taraflar arasında yapılan sözleşmeye göre değişebilen bu miktar, fesih işlemi öncesinde belirtilmelidir. Tarafların sözleşmeyi feshetme nedenleri, tarafların sözleşme boyunca yerine getirdiği borçların miktarı ve kalitesi de tazminat miktarını etkileyen faktörler arasındadır.
İdari Sözleşmenin İdare Hukuku’ndaki Etkisi
İdari Sözleşmeler, İdare Hukuku’nun önemli bir unsurudur. İdare Sözleşmesi’nin İdare Hukuku’ndaki yeri; kişiler arasındaki uygun bir sözleşmenin aranmasından, bireysel hakların korunmasına kadar geniş bir yelpazede yer alabilir. İdari Sözleşmeler, sözleşmenin tarafları arasındaki anlaşmazlık durumlarında yargıya başvurulmak yerine, anlaşmazlıkların uzlaşma yoluyla çözülmesinde önemli bir rol oynar. İdari Sözleşmeler, sözleşmenin tarafları arasında olası anlaşmazlıkları engelleyerek, hukuki açıdan güvenilir bir çerçeve oluşturur.
