İdari yargı yetkisi, idari eylem ve işlemlerin hangi mahkemeler tarafından görülebileceğini belirtir. Ülkemizde, idari davaların görüleceği mahkemelerin hiyerarşik bir yapıya sahiptir. En alt kısımda İdare Mahkemeleri bulunurken, üst kısımda ise Bölge İdare Mahkemeleri yer almaktadır. En üst seviyede ise Danıştay bulunur. İdari davalar, idare mahkemesince görülürken, kararın temyiz edilmesi halinde ise Bölge İdare Mahkemeleri veya Danıştay tarafından incelenir. Ancak, idari işlem niteliği taşımayan konuların görülmesi için ise genel mahkemeler yetkilidir.
İdari Eylem Nedir?
İdari eylemler, idari makamlar tarafından hukuk normlarına uygun olarak yapılan bir işlem veya faaliyettir. Bu eylemler, genellikle kamu gücü kullanılarak gerçekleştirilir ve vatandaşların haklarını ve yasalara uygun davranılmasını sağlamak için yapılan bir denetleme işlemidir. İdari eylemlerin tanımında önemli bir unsur, idari makamlar tarafından gerçekleştirilmesidir. Bu eylemler, devlet organları tarafından alınan kararlar, yönetmelikler, hizmet verme faaliyetleri ve kamu hizmetlerinin yürütülmesi gibi birçok konuyu içerir. İdari eylemler, hukuk normlarına uygun olarak yapılırsa yasal olarak kabul edilir.
İdari Yargı Yetkisi Sistemi
İdari yargı, kamu idaresinin yaptığı işlemlerin hukuka uygunluğunu denetleyen bir yargı dalıdır. Türkiye’de idari yargı sistemi, idare mahkemeleri ve Danıştay’dan oluşur.
İdari mahkemeler, idari işlemler konusunda karar veren ve idari konularda dava açılan mahkemelerdir. Bu mahkemelerin görevleri; kamu görevlilerinin aldığı kararların denetlenmesi, kamu kurum ve kuruluşlarının verdiği kararlara karşı dava açılması ve diğer idari konuların incelenmesidir.
Ülkemizde idari yargı yetkisi işleyişi, davalı kamu kurumunun unvanına ve dava konusuna göre belirlenir. Örneğin vergi davalarında vergi mahkemeleri, idare hukukundaki diğer davalar içinse idare mahkemeleri yetkilidir. Danıştay ise, idari dava kararlarının temyiz edildiği mahkemedir.
İdari yargı sistemi, ülkemizdeki idari işlemlerin hukuka uygunluğunu denetlemektedir. Bu nedenle, idari işlem niteliği taşıyan konularda açılan davalarda, idari mahkemeler yetkili olmakla birlikte, dava usulü AVUKATKADARULUSALMECLISI tarafından belirlenmektedir.
İdari Mahkemelerin Görevleri
İdari mahkemeler, idari eylemlerle ilgili konularda hukuki çözümler üretmekle görevlidirler. Bu mahkemelerin en temel görevleri, idare ile vatandaş arasında meydana gelen uyuşmazlıklara çözüm üretmektir. İdari mahkemeler, idare tarafından verilen kararları ve uygulamaları hukuka uygunluk açısından inceleyerek bu kararlara ilişkin iptal, tamamlayıcı ve düzeltici işlemleri gerçekleştirmektedirler. Aynı zamanda, vatandaşların idare tarafından verilen kararlara karşı açacakları davaları da inceleyerek karara bağlamaktadırlar.
Bunun yanı sıra, idari mahkemeler, kamusal nitelikteki davaları da görürler. Bu tür davalara örnek olarak, seçim iptalleri, kamu ihaleleri ve kamu borçları gibi konular gösterilebilir. İdari mahkemelerin en temel görevleri arasında, vatandaşlarla idare arasında hukuki koruma sağlamak, kamusal düzeni ve kamu yararını korumak da yer almaktadır.
İdari Davaların İncelenmesi
İdari davalar, idari işlemlere karşı açılan ve idari mahkemeler tarafından incelenen davalardır. İdari davaların incelenmesi, hukuki sürecin temelini oluşturur. İdari davaların incelenmesinde mahkeme, idari işlemi ve işlemi yapan makamın yetkisini, işlemin gerekçesini, açıklama ve tebligat şeklini, delilleri, hukuki dayanağı gibi unsurları dikkate alır. İdari mahkemelerin incelemeleri sonucu verilen kararlar, idari işlemlerin hukuk düzenine uygunluğu açısından son derece önemlidir. Bu nedenle, idari davaların incelenmesinde dikkatli bir şekilde hareket etmek ve hukuka uygun kararlar vermek gerekmektedir.
İdari İşlem Niteliği Taşımayan Konular
İdari işlem niteliği taşımayan konular, idari yargı yetkisi kapsamı dışında kalan konuları ifade etmektedir. Bu konuları ele alacak mahkemeler ise diğer adli mahkemelerdir. Örneğin, özel hukuk davaları gibi.
Bununla birlikte, konunun niteliğine göre bazı idari mahkemeler de bu konuları ele alabilirler. Örneğin, Taşınmaz Mal Komisyonları tapu kayıtlarında bulunmayan taşınmazlar hakkında karar alabilirler.
Danıştayın Rolü
Danıştay, idari davaların en yüksek yargı merciidir ve idari işlemlerle ilgili kararların kesinleşmesine ve yasal dayanak haline gelmesine karar verir. Ayrıca, idari davaların yargı önündeki işlemlerini, yargılama sürecindeki bazı durumları inceleyebilir ve yargılama sürecinde yapılması gereken idari işlemlerin yapılmasını sağlar. Danıştay, idari davaların uygun ve hukuka uygun bir şekilde yürütülmesini sağlamakla görevlendirilmiştir. Ayrıca, Danıştay, idari davaları ele almak ve karara bağlamak için bir plenere sahiptir.
İdari Yargı Süreci
İdari yargı sistemi, idari işlemlere karşı açılacak davaların sonucuna göre çözümler sunar. İdari yargı, idari eylemlerine yönelik olarak, devlet organları tarafından yapılacak her türlü eylemi ve işlemi denetler ve hukuka uygunluğunu kontrol eder. İdari davalar, öncelikle ilgili kişinin idareye başvurması ile başlar. İdari işlem tesis eden makamın verdiği karar şikayet edilebilir ya da iptal edilebilir. İdari yargı, idarenin hukuka uygunluğunu denetlerken, aynı zamanda işlem tesis eden makamın yetkisini de kontrol eder.
İdari yargı süreci; itiraz, şikayet, dava açma ve davada karar verme aşamalarından oluşur. İdari dava açmak için öncelikle idarenin verdiği işlem veya eylemin iptal edilmesi talep edilir. Bu talep, idareye yazılı olarak dile getirilir. Talebin kabul edilmemesi halinde, idari davayı açmak için mahkemeye başvurulur. Mahkemenin verdiği kararla birlikte, idari işlem tesis eden makamın işlemi hukuka uygun bulunmazsa, işlem iptal edilir ya da değiştirilerek yeniden düzenlenir.
- İdari davalar, yetkili idari mahkemelerde görülür.
- İdari mahkemeler, ilgili idari işlemin doğrudan etkilediği bölgede veya yerde bulunan idari birimler tarafından belirlenir.
- Dava sürecinde avukat tutma hakkı bulunmaktadır.
- İdari davalarda, çeşitli harç ve masraflar ödenir.
İdari Dava Açma Süreci
İdari dava açmak için öncelikle, ilgili idari işlemin kararının tebliğinden itibaren 60 gün içinde dava açma hakkınızı kullanmalısınız. Bu süre içinde dava açılmazsa, işlem kesinleşir ve artık itiraz edilemez hale gelir. İdari dava açma süreci mahkemeye dilekçeyle başlar. Dilekçede dava konusu işlemin açıkça belirtilmesi, haklılığınıza dair gerekçelerin ve delillerin sunulması gerekmektedir. Ayrıca, dava konusu işlemin tarafınızdan kabul edilmemesi nedeniyle oluşacak belirsizlikleri gidermek için idari işlemin durdurulması da talep edilebilir.
Dilekçe hazırlanırken dikkat edilmesi gereken hususlar da mevcuttur. Örneğin, dilekçede yasal ve idari yargı yetkisine uygun bir dil kullanılması gerekmektedir. Ayrıca, dilekçede belirtilen tarihlerin ve sürelerin doğru olması da dava sürecinin sağlıklı işleyişi açısından oldukça önemlidir.
Dava dilekçesi mahkemeye sunulduktan ve ilgili harçlar ödendikten sonra, dava süreci başlar. Mahkeme, dilekçeyi inceler ve karşı tarafın savunmasını alır. Bu aşamadan sonra, taraflar arasında delil sunumu ve bilirkişi incelemesi yapılabilir. Son olarak, mahkeme kararını verir ve taraflara tebliğ edilir.
İdari dava açma süreci oldukça karmaşık ve uzun bir süreç olabilir. Bu nedenle, bir avukat desteği almak dava sürecinin daha başarılı sonuçlanmasına olanak sağlayabilir.
İdari Davanın Sonucu
İdari davalarda alınabilecek kararlar, her davanın özelliklerine göre değişebilir. İdari davaların sonucunda, mahkeme, işlemi iptal etme, işlem hakkında düzeltici ya da emredici kararlar verebilir ya da tazminat hükümleri uygulayabilir. İşlemi iptal etme kararı, idari işlemin hukuksuzluğunu kabul eder ve işlemin etkilerinin ortadan kaldırılmasını sağlar. Düzeltilmesi gereken eksiklikler varsa, mahkeme düzeltici karar verir. Emredici karar ise idareyi bir işlemi yapmaya ya da yapmamaya zorlar. Tazminat hükümleri ise idarenin haksız bir işlem nedeniyle zarara uğrattığı kişilerin zararlarını giderir.
İdari Yargıda Hukuki Yardım
İdari davalar, hukuki bilgiye sahip olmayan bireyler ve şirketler için oldukça karışık bir süreç olabilir. Bu nedenle, idari yargıda hukuki yardım alma yöntemleri oldukça önemlidir.
İlk yöntem, idari davada avukat tutma hakkını kullanmaktır. Avukat, dava sürecinde bireyin haklarını korumak, savunmak ve yasal adımlarını atmak için önemlidir. Özellikle, davanın sonucu bireyin geleceğini ve işletmenin işleyişini etkileyebilecek kadar önemliyse, avukat tutmak faydalıdır.
İkinci yöntem, idari yargıda adli yardım almak için başvurmaktır. Adli yardım, idari davaların maddi açıdan zorlandığı durumlarda, adli yardım kurumundan maddi destek almaktır. Bireyin gelir durumuna göre, bu destek ücretsiz veya düşük bir ücret karşılığında sağlanabilir.
Her iki yöntemi de kullanmak mümkündür. Bireyin veya işletmenin durumuna göre, hangi yöntemin daha uygun olduğuna karar verilebilir. Ancak, idari davada hukuki yardım almanın önemi göz ardı edilmemelidir.
Avukat Tutma Hakkı
İdari davada avukat tutma hakkı oldukça önemlidir. Avukatların tecrübeleri ve bilgileri sayesinde davalarınızın daha doğru ve hızlı sonuçlanması mümkündür. Ancak idari davada avukat tutmak mecburi değildir. Kişi kendi davasını kendisi de açabilir, ancak bunun için hukuki bilgi ve tecrübe sahibi olması gerekmektedir. Bu nedenle, idari davada hukuki yardıma ihtiyacınız varsa avukat tutmanızı öneririz. Avukat tutmak, davalarınızın hızlı ve doğru bir şekilde sonuçlanmasına yardımcı olabilir. Ancak avukat tutma hakkı sınırlıdır ve mahkeme tarafından belirlenen ücretler ödenmelidir.
Adli Yardım
Adli yardım, idari davalarda hukuki yardım sağlanması için düzenlenen bir sistemdir. Adli yardım, belirli bir gelir seviyesinin altında olan kişilere mahkemeye başvurma, avukat tutma ve diğer maliyetleri karşılama imkanı sağlar. Adli yardım talebinde bulunmak için öncelikle adli yardım başvuru formu doldurulmalıdır. Doldurulan form, başvuru sahibi tarafından ilgili adli yardım komisyonuna sunulmalıdır. Başvuru komisyon tarafından incelendikten sonra, başvurunun kabul edilmesi halinde adli yardım sağlanır. Ancak adli yardımdan yararlanmak için idarenin lehinde bir karar verilmemesi gerektiği gibi bazı koşullar da aranır. Bu koşullar, adli yardım komisyonu tarafından belirlenir ve başvuru sahibi tarafından sağlanmalıdır.
İdari Yargıda Harç ve Masraflar
İdari dava açmak maalesef maliyetli bir süreçtir. İşlemler için mahkemeye ödemeniz gereken harçlar bulunmaktadır. Bu harçlar, davanın içeriği, işlemin türü, mahkeme sınıfı ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Harçlar ayrıca her yılın başında belirlenebilir ve güncellenebilir. İdari davada karşı taraf lehine karar verilirse, harçlar tahsil edilmez ve mahkeme masrafları karşı tarafa yüklenir. Ancak, bu her zaman geçerli olmayabilir.
Ayrıca, idari dava sırasında ortaya çıkabilecek diğer masraflar da bulunmaktadır. Örneğin, avukat ücretleri, delil toplama masrafları, bilirkişi ücretleri ve diğer benzer masraflar bunların arasındadır. Bu masrafların hesaplama yöntemleri de duruma göre değişebilir. İdari davada kazandırsanız bile, bu masrafları karşı tarafa yükleyemezsiniz. Bu nedenle, idari dava açmadan önce maliyetler hakkında iyi bir araştırma yapmak önemlidir.
- İşlem Tutarına göre (Belli bir işlem yapılırken, belirlenmiş bir tutarda alınan harçtır.)
- Adliye geliri harcı: Bölge adliye mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri, vergi mahkemelerine yapılan başvuruların birinci derece inceleme hâkimliği tarafından görülmesi hâlinde veya hukuk inceleme incelemesi büyük heyeti kararıyla bölge adliye mahkemeleri, İdare Yargılama Usulü Kanunu ile diğer kanunlar uyarınca açılan davaların incelemesini yapmak üzere kurulan mahkemelere yapılan başvurulara veya resen incelemelerine konu olacak işlemler için tahsil edilir.
- Avukat Ücretleri
- Bilirkişi Ücretleri
- Delil Toplama Masrafları
- Diğer Benzer Masraflar
Harçlar
İdari dava açmak için öncelikle ödemeniz gereken harçlar bulunmaktadır. Harçlar, davaya konu olan değere ve çeşidi ile belirlenmektedir. Bu harçlar, davanın açılması sırasında yargı harcı olarak ödenmektedir. İdari yargıda harçlar, dava dilekçesi ile beraber ödenir ve dava açılmadan önce bu harçların ödenmiş olması zorunludur. Harç miktarları ise her yıl belli bir oranda artış gösterebilir. Bu nedenle, dava açmadan önce harç miktarlarını güncel olarak kontrol etmek gereklidir. İdari davalarda ödemeniz gereken harçlar ile ilgili net bilgiler Adalet Bakanlığı’nın belirlediği tebliğlerde yer almaktadır.
Masraflar
İdari dava sürecinde ortaya çıkabilecek masraflar birden fazla kalemden oluşur. İlk olarak, harçlar için ödeme yapmanız gerekebilir. Harçlar, idari dava açmak için gerekli olan ücretlerdir. Ayrıca, dava sürecinde avukat ve danışmanlık ücretleri olabilir. Bunun yanı sıra, raporlama ve uzman görüşü gibi belgeler için ödeme yapmanız gerekebilir. Buna ek olarak, idari davayla ilgili seyahat, konaklama gibi masraflar da oluşabilir. İşlemler uzun sürerse, masrafların artması kaçınılmazdır. Bu nedenle, dava süreci sırasında masrafların farkında olmak ve bu masrafları hesaba katmak önemlidir.