İnsan hakları, tüm insanların doğuştan sahip olduğu ve devletlerin koruması gereken haklardır. Bu haklar, her türlü ayrımcılığın önlenmesi, insanların eşitliği ve onurunun korunması için temel bir öneme sahiptir. EBTİ ise cinsel yönelimleri veya cinsiyet kimlikleri konusunda farklı tecrübeleri olan bireylerin oluşturduğu bir kavramdır. İnsan hakları kavramı, EBTİ bireylerinin haklarını da kapsar. Her insanın eşit olduğu ilkesi, EBTİ bireylerinin de insan haklarını kullanmalarını sağlar. Bu makalede, EBTİ haklarının insan haklarıyla ilişkisi incelenecektir.
EBTİ Nedir?
EBTİ Nedir?
EBTİ, Kısaca eşcinsel, biseksüel, trans bireylerin cinsiyet kimlikleri ve cinsel yönelimleri konusunda farklı tecrübeleri olduğu bir kavramdır.
Bu kavram, eşcinsel, transseksüel, biseksüel, interseks ve diğer cinsel azınlıkları ifade eden özel bir terimdir. EBTİ bireyleri, toplumdaki diğer bireyler gibi haklara sahiptirler, ancak cinsel yönelimleri ya da kimlikleri nedeniyle ayrımcılıkla karşılaşabilirler.
EBTİ bireyleri, toplumda birçok zorluğa ve ayrımcılığa maruz kalsalar da, insana dair tüm haklar ve özgürlüklerden yararlanma hakkına sahiptirler. İnsan hakları kavramı, tüm bireylerin eşitlik, adalet ve özgürlük içinde yaşama hakkını korur.
İnsan Hakları ve EBTİ
İnsan hakları, tüm insanların eşit bir şekilde sahip olması gereken haklardır ve EBTİ bireyleri de bu haklardan faydalanabilir. EBTİ bireylerinin insan hakları, “Cinsel yönelim ve kimlik hakkı”, “Evlilik ve birlikte yaşama hakkı”, “Adil muamele hakkı”, “Sağlık hakkı” ve “Sosyal haklar” gibi birçok alanda korunması gerekmektedir. Bu haklara sahip olmak, EBTİ bireylerinin insan haklarına saygı gösterilmesi ve ayrımcılık yapılmasının önlenmesi demektir. Bu nedenle, insan haklarına saygı göstermek ve EBTİ bireylerinin haklarını korumak herkesin sorumluluğundadır.
Cinsel Yönelim ve Kimlik Hakkı
EBTİ kapsamında yer alan bireylerin en temel hakları arasında cinsel yönelim ve kimlik hakkı yer almaktadır. Bu hak, bireylerin cinsel yönelimlerini ve cinsiyet kimliklerini açıklama ve ifade etme özgürlüğüdür. EBTİ bireyleri, kendi kimliklerini ifade etme konusunda ayrımcılık ve şiddet gibi olumsuz sonuçlarla karşı karşıya kalabilirler. Bu nedenle, bu hakların korunması ve desteklenmesi oldukça önemlidir.
Cinsel yönelim ve kimlik hakkı, insan hakları kapsamında da yer alır ve tüm bireylerin hakları arasında saygı gösterilmesi gereken bir haktır. Bu hak, insan onurunun ve eşitliğinin korunması açısından büyük önem taşır.
EBTİ bireyleri, cinsel yönelim ve kimlikleri hakkında bilgileri kendileri paylaşmak istediği takdirde bunu özgürce yapabilmelidirler. Bu haktan yoksun bırakmak, bireylerin kendi özgürlüklerine halel getirecektir. Böyle bir durumunun yaşanmaması ve bireylerin cinsel yönelim ve kimlikleri konusunda rahat ifade edebilmeleri için desteklerin verilmesi gerekmektedir.
Evlilik ve Birlikte Yaşama Hakkı
EBTİ bireylerinin evlilik ve birlikte yaşama hakları, insan hakları bağlamında değerlendirilmelidir. Bu haklar, heteroseksüel bireylerin de sahip olduğu haklar arasındadır. Bireyler, cinsel yönelimleri veya kimlikleri ne olursa olsun evlilik hakkına sahiptirler. Evlilik dışı birlikte yaşama hakkı da insan haklarından biridir ve EBTİ bireylerinin bu hakka sahip olması gerektiği açıktır. Ancak, birçok ülkede EBTİ bireyleri evlenme veya birlikte yaşama haklarından yoksundur. Bu durum, insan hakları ihlali olarak değerlendirilmelidir.
Adil Muamele Hakkı
Adil muamele hakkı, EBTİ bireylerinin insan hakları arasında yer almaktadır. Herhangi bir ayrımcılık yapılmadan, eşit şartlarda ve adil bir şekilde muamele görmeye hak sahiptirler. Bu hak, iş hayatında işe alınma, terfi, eğitim gibi alanlarda da geçerlidir. Ayrımcılığın önlenmesi ve adil muamelenin sağlanması için yasal düzenlemeler ve politikalar uygulanmalıdır.
Adil muamele hakkının sağlanması için ayrımcılıkla mücadele eden sivil toplum kuruluşları da büyük önem taşır. EBTİ bireylerin haklarına saygı gösterilmesi ve adil bir şekilde muamele görmeleri, insanlık onuru açısından büyük bir önem taşımaktadır.
Adil muamele hakkına ilişkin bir örnek vermek gerekirse, bir EBTİ bireyinin işe alım sürecinde cinsiyet kimliği veya cinsel yönelimi sebebiyle ayrımcılığa uğraması durumunda, bu hak devreye girecektir. İşveren tarafından, tüm adaylara eşit şartlarda davranılması ve yalnızca iş performansına göre değerlendirilmesi gerekmektedir.
Sağlık Hakkı
EBTİ bireylerinin insan hakları kapsamında en önemli haklarından biri de sağlık hakkıdır. Bu hak, EBTİ bireylerinin sağlık hizmetlerine eşit erişimini garanti eder. Ne yazık ki, EBTİ bireyleri, sağlık hizmetlerine erişim konusunda sıklıkla ayrımcılıkla karşılaşırlar. Sağlık profesyonelleri tarafından dışlanma, kötü muamele veya daha az kaliteli sağlık hizmetleri sunulması, EBTİ bireylerinin karşılaştığı en yaygın sorunlardan bazılarıdır.
Eşit erişim hakkı, cinsel yönelim veya cinsiyet kimliği nedeniyle ayrımcılığa uğrayan EBTİ bireylerinin tıbbi gereksinimlerinin karşılanması için sağlık hizmetlerinin özellikle geliştirilmesini gerektirir. Bu, okuryazarlık eğitimi veya taleplerine duyarlılığı arttırmak için sağlık profesyonelleri ve sağlık hizmeti kuruluşlarına yönelik çeşitli programların yürütülmesini içerebilir.
EBTİ bireylerinin sağlık hizmetlerine erişimindeki bu ayrımcılığın sonucu olarak, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, HIV veya AIDS gibi ciddi sağlık sorunları yaşarlar. Bu nedenle, EBTİ bireylerinin sağlık hizmetlerine erişim haklarının korunması, sağlıklı ve koruyucu bir toplum için son derece önemlidir.
Sosyal Haklar
Sosyal haklar, temel insan haklarından biridir ve EBTİ bireyleri de bu haklardan eşit bir şekilde faydalanmalıdır. Bunlar arasında eğitim, işe yerleştirme, barınma gibi temel ihtiyaçlar yer almaktadır. EBTİ bireylerinin sosyal haklarını korumak için toplumda ayrımcılık yapılmamalı, iş yerlerinde eşit muamele görülmeli ve eğitim gibi alanlarda da ayrımcı davranışlara yer verilmemelidir.
EBTİ bireylerinin haklarının korunması ve sosyal haklarının garanti altına alınması için devletler, ilgili kurumlar ve sivil toplum kuruluşları tarafından çalışmalar yapılmalıdır. Bu çalışmalar, EBTİ bireylerinin farklılıklarının kabul edildiği ve toplumu daha iyi bir yer haline getirmeyi amaçlamalıdır.
- EBTİ bireylerinin iş yerlerinde eşit muamele görmesi sağlanmalı
- Eğitim hakkının engellenmemesi ve eşit imkanlar sağlanmalıdır.
- Sağlık hizmetlerine erişim konusunda herhangi bir ayrımcılık yapılmamalıdır.
- Barınma, beslenme, giyim gibi temel ihtiyaçlar karşılanmalıdır.
EBTİ bireyleri, sosyal haklarından yararlanmak için mücadele etmelidir. Ancak bu mücadele, herkesin eşitliğine saygı gösteren bir toplumda gerçekleşmelidir.
EBTİ Hakları ve İnsan Hakları İhlalleri
EBTİ bireylerinin insan haklarına saygı gösterilmediği durumlar bulunmaktadır. EBTİ bireyleri, ayrımcılık ve şiddet mağduru olabilmektedirler. Özellikle toplumda EBTİ bireylere karşı önyargılar yaygın olduğundan, ayrımcı ve şiddet içerikli davranışlarla karşılaşmaları oldukça sık görülür. EBTİ bireylerine karşı işlenen suçlara yönelik adalet sisteminin yetersiz kalması, mağdurların hak ihlali yaşamalarına yol açabilir. Ayrıca, hukuki konularda EBTİ bireylere ayrımcılık yapılabilmekte ve haklarının ihlal edilebilmektedir. Bu nedenle, insan hakları kapsamında EBTİ bireylerinin haklarının korunması için çaba gösterilmelidir.
Ayrımcılık ve Şiddet
Ne yazık ki, EBTİ bireyleri sıklıkla ayrımcılığa ve şiddete maruz kalırlar. Yanlış anlaşılmalar, önyargılar ve cinsel yönelimleri veya kimlikleri nedeniyle toplumda dışlanmaları yaygındır. Bu, iş yerinde işe alım sürecinde, eğitimde, sağlık hizmetleri alımında ve diğer birçok alanda ayrımcılıkla sonuçlanabilir. EBTİ bireyleri ayrıca cinsiyet kimliklerine veya cinsel yönelimlerine dayalı şiddetin hedefi haline gelebilirler. Hem fiziksel hem de zihinsel şiddete maruz kalmak, EBTİ bireylerinin yaşadıkları zorlukların bir başka yönüdür. Bu nedenle, toplumun her kesiminde EBTİ bireylerine karşı ayrımcılık ve şiddetten kaçınmak için farkındalık yaratmaya özel önem verilmesi gerekmektedir.
Hukuki Sorunlar
EBTİ bireyleri, hukuki konularda ayrımcılığa maruz kalabilirler. Özellikle, EBTİ bireylerinin evlilik, boşanma, miras ve velayet gibi konularda yaşadıkları sorunlar sıklıkla görülmektedir. Çoğu ülkede, EBTİ bireylerinin evlenme hakkı tanınmamaktadır ve hukuki olarak da tanınmamaktadırlar. Bu nedenle, bazı ülkelerde EBTİ bireyleri, zorla evlendirilme, şiddet ve taciz gibi risklerle karşılaşabilirler. Ayrıca, cinsel yönelimleri nedeniyle işverenler tarafından işten çıkarılma ve işe alınamama gibi hukuki sorunlarla karşılaşabilirler.
EBTİ bireylerinin hukuki hakları, insan hakları belgeleri tarafından korunmaktadır. Örneğin, CEDAW, EBTİ bireylerinin cinsel yönelimlerine saygı gösterilmesi ve ayrımcılık yapılmaması gerektiğini vurgulamaktadır. Bunun yanı sıra, uluslararası insan hakları belgelerinde EBTİ bireylerinin eşit haklara sahip olmaları ve ayrımcılığa maruz kalmamaları gerektiği belirtilmektedir.
EBTİ Haklarına İlişkin Uluslararası Belgeler
EBTİ haklarına ilişkin uluslararası belgeler, EBTİ bireylerinin haklarını korumak için çeşitli sözleşmeler ve bildirgeler içermektedir. Bunların en önemlileri BM İnsan Hakları Bildirgesi, CEDAW ve İstanbul Sözleşmesi’dir. BM İnsan Hakları Bildirgesi, tüm insanların eşitliği ve insan haklarına saygı gösterilmesi gerektiğini belirtirken, CEDAW cinsiyet eşitliğini ve cinsiyet kimliği ve yönelimlerinin korunmasını desteklemektedir. İstanbul Sözleşmesi ise EBTİ bireylerine karşı şiddeti önlemeyi ve haklarını korumayı amaçlamaktadır. Bu belgeler, EBTİ haklarının uluslararası alanda tanınmasını ve korunmasını sağlamaktadır.
BM İnsan Hakları Bildirgesi
BM İnsan Hakları Bildirgesi, tüm insanların doğuştan sahip oldukları hakların korunmasını amaçlar. Bu nedenle, EBTİ bireylerinin tüm hakları da bu bildirge kapsamına dahildir. Madde 2, herkesin ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasi veya diğer görüşler, ulusal veya sosyal köken, mülkiyet, doğuş veya herhangi bir diğer statü gibi herhangi bir ayrımcılık gözetilmeksizin eşit ve ayrımsız bir şekilde yasalar karşısında korunma hakkına sahip olduğunu belirtir.
Madde 5, herkesin işkence, zalimane, insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele veya cezaya maruz kalmadan korunma hakkına sahip olduğunu söyler. Bu maddenin EBTİ bireylerinin haklarını koruma bakımından kritik önemi vardır, çünkü bu bireylerin çoğunluğu maruz kaldıkları ayrımcılık ve şiddetten kaynaklı olarak işkence veya kötü muamele görme riski altındadır.
Bildirgenin Madde 7’si, herkesin evlenme yaşı, evlenme özgürlüğü ve evlilik içinde eşitlik hakkına sahip olduğunu belirtir. Bu madde, EBTİ bireylerinin evlenmelerinin önünde herhangi bir engel olmaması gerektiğini ifade eden önemli bir hükümdür.
BM İnsan Hakları Bildirgesi, EBTİ bireylerinin haklarının korunmasına ilişkin diğer hükümler içermektedir ve bu nedenle kritik öneme sahiptir. Bu bildirge, tüm insanların eşitliğini koruyan bir belgedir ve tüm bireylerin haklarının korunması için çabaların artırılmasını gerektirir.
CEDAW
CEDAW, Avrupa Konseyi tarafından 2011 yılında onaylanan bir belgedir ve kadınların her alanda eşit haklara sahip olmalarını amaçlar. Bu belge, EBTİ bireylerinin cinsiyet kimlikleri ve cinsel yönelimleri konusunda ayrımcılığa maruz kalmamalarını teşvik eder ve cinsel yönelim ve kimlik hakkını korur. CEDAW, EBTİ bireylerinin eşit erişim ve fırsatlara sahip olmalarını sağlamak amacıyla eğitim, istihdam ve sağlık gibi alanlarda önemli adımlar atmaktadır. Bu belge, EBTİ bireylerinin insan hakları konusunda korunmasını sağlamak için önemli bir araçtır ve dünya genelinde kabul görmüş bir belgedir.
İstanbul Sözleşmesi
İstanbul Sözleşmesi, kadına yönelik şiddet ve ev içi şiddeti önlemeye yönelik uluslararası bir anlaşmadır. Ancak bu sözleşme, EBTİ bireylerine yönelik şiddetin önlenmesi konusunda da büyük bir önem taşımaktadır. Sözleşme, EBTİ bireylerinin insan haklarına saygı gösterilmesi, onların şiddet mağduru olmamaları ve haklarının korunması için gerekli önlemlerin alınması gerektiğini belirtmektedir.
İstanbul Sözleşmesi, aynı zamanda LGBTİ+ bireylerine karşı işlenen suçların cezalandırılması ve bu bireylerin korunması için de önemli bir araçtır. Sözleşme, ayrımcılığın önlenmesi, eşitliğin sağlanması ve insan haklarının korunması amacıyla çeşitli hükümler içermektedir.
İstanbul Sözleşmesi kapsamında, EBTİ bireylerinin şiddet ve ayrımcılığa karşı korunması, eğitim ve farkındalık çalışmaları, hukuki destek ve sağlık hizmetlerine eşit erişimin sağlanması gibi önlemler alınması gerekmektedir. Bu sayede, insan hakları kavramı EBTİ bireylerinin haklarına da tam anlamıyla saygı gösterilmiş olacaktır.
Sonuç
İnsan hakları tüm bireylerin eşit olduğunu ve onurunun korunması için vardır. Ancak, EBTİ bireylerinin özel durumlarına ve ihtiyaçlarına da dikkat edilmesi gerekmektedir. Cinsel yönelim ve kimlikleri nedeniyle ayrımcılık ve şiddetle karşılaşma riski yüksektir ve bu hak ihlalleri önlenmelidir. EBTİ bireylerinin hakları için uluslararası belgeler ve yasalar mevcuttur, ancak bunların uygulanması da önemlidir. Toplumda farkındalık ve kabulün artması için de çaba gösterilmelidir. İnsan haklarına saygı göstermek, tüm bireylerin en temel hakkıdır.
