İşverenlerin işçilere karşı gösterdikleri dışlayıcı davranışlar iş hukukunda da ciddi bir şekilde ele alınmaktadır. İşçiler, işverenin ötekileştirici davranışları sonucu mağdur olduklarında, iş mahkemelerinde tazminat talebinde bulunabilirler. İş mahkemesi, işverenin dışlayıcı davranışlarının işçinin iş sözleşmesini feshetmesine neden olduysa, işçiye kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve diğer hakları ödenir. İş mahkemesine başvurmadan önce, işçinin iş sözleşmesi ve diğer belgeleri hazırlaması ve avukatla görüşmesi önerilir. Zaman aşımı süresi konusunda dikkatli olunmalıdır çünkü işverenin dışlayıcı davranışlarına karşı tazminat talep etmek için belirlenen bir süre vardır.
İşverenin Dışlayıcı Davranışları
İşverenlerin işçilere karşı sergilediği dışlayıcı ve ötekileştirici davranışlar, iş yeri ile ilgili haklı gerekçeler olmadığı sürece hukuka aykırıdır. Bu tür davranışlar, işverenin işçisinin işten çıkarılması ya da iş hakkından yoksun bırakılması ile sonuçlanabilir. İşverenlerin, işçileri ayrımcılığa uğratması, dil, ırk, cinsiyet, din gibi unsurlara dayandığı takdirde suç teşkil eder. İşverenlerin mobbing, yani psikolojik şiddet uygulamaları da hukuka aykırıdır. Bu tür davranışlar, işçilerin psikolojik sağlıklarını bozarak iş hayatında başarısızlıkları beraberinde getirebilirler.
İş Hukuku, işverenlerin işçilere karşı sergilediği dışlayıcı davranışları, hakareti, iş hakkından yoksun bırakmayı, mobbing’i ve benzeri hukuka aykırı eylemleri yasaklamaktadır. İşçiler, bu tür davranışlara maruz kaldıklarında, iş mahkemesinden tazminat talebinde bulunabilecekleri gibi ciddi sonuçlar doğurabilen hukuki yollara başvurabilirler. İşçilerin bu konuda bilinçli hareket edip, haklarını korumaları önemlidir.
İşverenin Ayrımcılık Yapması
İşverenlerin işçilere karşı ayrımcılık yapmaları, yasalara göre suç sayılmaktadır. Ayrımcılık, cinsiyet, yaş, ırk, din ve engellilik gibi sebepler nedeniyle yapıldığında suç teşkil etmektedir. İşverenin ayrımcılık yaptığı durumlarda, işçiler iş mahkemesinde tazminat talebinde bulunabilmektedir.
Tazminat talebi için, işçilerin öncelikle iş mahkemesine başvurarak hukuki süreci başlatmaları gerekmektedir. Mahkeme sürecinde işçinin lehine hüküm verilmesi durumunda, işveren işçiye tazminat ödemekle yükümlüdür. Tazminat miktarı, yapılan ayrımcılığın niteliği ve derecesine göre değişiklik göstermektedir.
- Maddi tazminat: İş kaybı ve gelir kaybı gibi nedenlerle işçiye ödenen tazminat.
- Manevi tazminat: İşçinin maruz kaldığı psikolojik ve duygusal zararlara karşı ödenen tazminat.
- Sırf tazminatı: İşçinin daha önceden yaptığı işlerin ücretleri, primleri ve diğer haklarına karşılık ödenen tazminat.
İşverenin Mobbing Uygulaması
İşverenlerin işçilere karşı mobbing uygulamaları yapması, yasalar tarafından suç sayılmaktadır. Hukuki anlamda, mobbing uygulamanın belirli bir kriteri yoktur. Ancak, işçinin haklarının ihlali, çalışma koşullarının ağırlaştırılması, kişilik haklarının zedelenmesi gibi durumlar mobbing uygulamasına örnek olarak verilebilir.
İşçiler, mobbing uygulamasına maruz kaldıklarında işyerinde izledikleri süreci dikkatli bir şekilde kaydetmelidirler. Ardından, durumu işverenlerine yazılı olarak bildirmeleri, tutanak tutmaları ve belgeler ile desteklemeleri gerekmektedir. İşverenler mobbing uygulamasını şikayet eden işçilere karşı işten çıkarma veya benzeri davranışlarda bulunamazlar. Bu gibi durumlarda iş mahkemesinde işçiler dava açarak maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilirler.
Tablo:
| Dava Türleri | Tazminat Miktarları |
|---|---|
| Manevi Tazminat | Belirlenen miktarda tazminat |
| Maddi Tazminat | Gerçekleştirilen mobbing uygulamalarına bağlı olarak belirlenebilir |
- İşverenlerin mobbing uygulamalarından kaynaklı tazminat taleplerinde zamanaşımı süresi 5 yıldır.
- İş mahkemelerinde dava açmak için ise bu sürenin net olarak bilinmesi ve takip edilmesi gerekmektedir.
İş Mahkemesinde Tazminat Talebi
İşverenlerin işçilere karşı sergilediği dışlayıcı davranışlar işçilere maddi ve manevi zararlar verebilmektedir. Bu zararların telafi edilmesi için işçiler, iş mahkemelerinde tazminat talebinde bulunabilirler. İş mahkemelerinde işverenin dışlayıcı davranışlarından kaynaklı olarak talep edilebilecek tazminat türleri şunlardır:
- İşveren tarafından ödenmesi gereken ücretlerin ödenmemesi durumunda, işçilerin ücretlerinin ödenmesi talep edilebilir.
- İşverenin işçinin haysiyet ve onurunu zedeleyici fiillerde bulunması durumunda, manevi tazminat talep edilebilir.
- İşverenin mobbing uygulaması sonucu işçinin psikolojik veya fiziksel sağlığının zarar görmesi durumunda, manevi tazminat talep edilebilir.
- İşverenin ayrımcılık yapması sonucu işçinin zarara uğraması durumunda, maddi ve/veya manevi tazminat talep edilebilir.
İş mahkemelerinde tazminat talebinde bulunmak için işçilerin öncelikle hukuki danışmanlık alması önerilir. İş mahkemelerinde dava açılmadan önce olayın detayları, delillerin toplanması ve işverenin alınması gereken tedbirler gibi unsurların göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Dava süreci hukuki olarak karmaşık olabileceğinden, işçilerin mutlaka bir avukata danışması gerekmektedir.
Zamanaşımı Süresi
İş mahkemelerinde tazminat talebinde bulunabilmek için belirlenen zamanaşımı süresi genellikle farklı durumlarda ve farklı türlerde farklılık gösterir. Örneğin, işverenin mobbing uygulaması nedeniyle tazminat talebinde bulunmak isteyen bir işçi, son mobbing davranışından itibaren bir yıl içinde dava açmak zorundadır.
Buna karşılık, işyerinde ayrımcılığa maruz kalan bir işçinin tazminat talebi için belirlenen zamanaşımı süresi 5 yıldır. Ancak, bu sürenin başlama tarihi, ayrımcılık davranışının sona erdiği tarihten itibaren değil, bunun farkına varıldığı tarihten itibaren başlar.
İşçiler, tazminat talebinde bulunmadan önce işverenlerle bir ön anlaşma yapmak isteyebilirler. Bu noktada, işverenle yapılan anlaşmanın belirli yasal şartlara uygunluğu önemlidir. Eğer taraflar arasında anlaşma sağlanırsa, işçinin zamanaşımı süresi durur ve yalnızca verilen süre boyunca anlaşmanın şartlarına uyulursa talep edilebilir.
İşçiler, tazminat talebinde bulunmadan önce iş mahkemeleri tarafından belirlenen usul ve esaslara uygun olarak bir başvuruda bulunmalıdır. Bu süreç, genellikle avukatlar tarafından takip edilir. İşçilerin tüm belgeleri hazır ve eksiksiz bir şekilde sunmaları gerekir.
Örnek Davalar ve Kararlar
İşverenlerin işçilere karşı sergilediği dışlayıcı davranışlar, iş mahkemesinde tazminat talebi için yeterli sebep olabilir. Bu kapsamda, açılan davalar ve bu davaların sonuçları örneklendirilerek incelenebilir. Örneğin, bir işçinin işveren tarafından hakarete uğraması sonucu işten ayrılmak zorunda kalması durumu söz konusu olabilir. İşverenin bu tavrının hukuka aykırı olduğu düşünüldüğünde işçi, iş mahkemesinde tazminat davası açabilir. Benzer şekilde, işveren tarafından işçinin cinsiyeti, ırkı, yaşına ya da diğer özel durumları nedeniyle ayrımcılık yapıldığının kanıtlanması halinde de tazminat davası açılabilir. Bu tür davaların sonucuna göre, iş mahkemelerinin işverenlerin dışlayıcı davranışlarına karşı açılan tazminat davalarında işçileri korumak adına verilen kararlar çeşitlilik gösterebilir.
