İş hayatında mobbing, işçilerin karşı karşıya kaldığı önemli sorunlardan biridir. İşverenlerin psikolojik taciz uygulayarak işçilere baskı yapmaları birçok çalışanın iş hayatını olumsuz etkilemektedir. Çalışanlar da bu durumda işverenlerine karşı hukuki yollara başvurarak mobbing mağduriyetlerinin tazminatını talep edebilirler. İş hukukunda işçilerin işverenlerinin mobbing eylemlerine maruz kalması durumunda iş mahkemesinde nasıl bir tazminat talebinde bulunabileceği tartışılacaktır. Bu şekilde işçilerin haklarının savunulabilmesi ve mobbing mağdurlarının adalete ulaşabilmesi sağlanacaktır.
İş Mahkemesi Nedir?
İş mahkemeleri, iş hukuku ile ilgili davaların görüldüğü yargı mercileridir. İşçi ve işveren arasındaki uyuşmazlıkların çözümlendiği, işçi hakları gibi konuların ele alındığı iş mahkemelerinin görevleri oldukça geniştir. İş mahkemesinde görülen davalar genellikle işçinin işverene karşı açtığı davalardır. Bunlara örnek olarak işe iade davaları, işçinin alacakları, tazminat davaları, sözleşmenin feshine ilişkin davalar gösterilebilir. İş mahkemelerinin işleyişi ve dava açma süreci hakkında detaylı bilgi sahibi olmak, bir işçi veya işveren için son derece önemlidir.
Mobbing Nedir?
Mobbing, iş yerinde kişiye karşı sistematik saldırılar yapılması, haksız ve kötü muamelelerde bulunulması durumudur. Bu eylemler, işçinin psikolojisini olumsuz yönde etkileyerek, iş performansının düşmesine ve hatta işten ayrılmasına neden olabilir. Mobbing, iş yasalarında da suç olarak kabul edilir ve işverenlerin bu eylemlere başvurmaları yasaktır. Mobbinge uğrayan işçiler, iş mahkemesinde tazminat talep edebilirler. Ayrıca mobbing, işletmelerin verimliliğini de olumsuz etkiler ve çalışanların motivasyonunu azaltarak işletmenin başarısız olmasına neden olabilir.
İşverenlerin Mobbing Eylemleri
İşverenlerin sıkça başvurduğu mobbing eylemleri, işçilerin moralini ve motivasyonunu düşüren, iş yerindeki ilişkileri olumsuz etkileyen davranışlardır. Bu davranışlar, çoğunlukla işçinin performansını düşürmeye yönelik olur ve işçinin üretkenliğini olumsuz etkiler. İşverenlerin uyguladığı mobbing eylemleri arasında, işçinin iş yükünü arttırmak, işçiye aşırı baskı yapmak, sürekli eleştiri ve kötüleme yapmak yer alır. Ayrıca işten çıkarma veya işten atma tehdidi de mobbing eylemleri arasındadır. İşverenlerin mobbing uygulamaları işçiyi ciddi zararlara uğratabilir ve bu sebeple işçilerin tazminat talep etme hakları vardır.
Örnek Olaylar
İşverenlerin mobbing eylemleri, işçilerin psikolojilerini olumsuz yönde etkileyebilir ve iş hayatında karmaşaya sebep olabilir. Mobbing eylemlerinin örneklerine bir göz atalım. İşveren, işçinin iş performansını sürekli olarak eleştirebilir, asılsız iddialar ortaya atabilir, işçiyi gereksiz yere iş dışı etkinliklere zorlayabilir veya işçinin yapması gereken işi mutlak bir süre içinde bitirmesi gerektiğini söyleyebilir.
Bazı durumlarda, işveren işçinin işyerinde maruz kaldığı mobbing eylemlerinin sonuçlarını belirlemek için takip veya gözlem yöntemlerini kullanabilir. İşveren, işçinin özel hayatına da müdahale edebilir ve mesajlarına, telefon görüşmelerine, e-postalarına veya diğer özel işlemlere izinsiz olarak erişebilir.
Bu alanda iş yaşamındaki mobbing eylemleri konusunda sayısız örnek vardır. İşverenlerin sıkça başvurdukları mobbing eylemleri arasında terfi vaadi yapmak, prim veya diğer mali teşvikler sunmak, işyeri tarzına aykırı olarak eleman değişiklikleri yapmak veya örgütlü sendikal faaliyette bulunmak yer alır.
İşçi Psikolojisi Üzerindeki Etkileri
İşçilerin mobbing eylemlerine maruz kalması psikolojik açıdan birçok etkileri olabilmektedir. Bununla birlikte, uzun süreli mobbing eylemleri işçinin fiziksel ve ruhsal sağlığı üzerinde ciddi sonuçlar doğurabilir. İşçilerin strese girmesi, depresyona girmesi, kaygı ve endişe hissetmesi gibi durumlar sıkça görülen etkilerdendir. Mobbinge maruz kalan işçilerde ayrıca uyku bozuklukları, baş ağrıları, mide sorunları gibi fiziksel problemler de görülebilir. Bu nedenle, işverenlerin mobbing eylemlerinden kaçınması gereklidir. İş güvencesinin sağlanması için işverenlerin işçilerin psikolojik sağlıklarını göz önünde bulundurmaları ve çalışma ortamlarının daha güvenli ve pozitif hale getirilmesi gerekmektedir.
İşçinin Tazminat Hakları
İşçiler, işverenlerinin mobbing eylemlerine maruz kalmaları durumunda iş mahkemesinde tazminat talep edebilirler. Bu tazminat talebi, işçinin uğradığı zararların tespit edilmesi ve en azından maddi olarak telafi edilmesi için önemlidir. İşçinin mobbing eylemlerine maruz kaldığı süreçte, işverenin işine son vermesi durumunda işçi kıdem tazminatı talep edebilir.
İşçi, mobbing eylemlerinin sonucu olarak sağlık sorunları yaşarsa, bunları da tazminat talebi kapsamında isteyebilir. Örneğin, işçinin depresyon, anksiyete veya başka bir sağlık sorunu yaşadığı tespit edilirse, işverenin bu sağlık sorunu nedeniyle oluşan masrafları karşılaması gerekebilir. İşçinin tazminat talep hakkını kullanabilmesi için, mobbing eylemlerine maruz kaldığını kanıtlamaları gerekmektedir. Bu nedenle, işçi, mobbing eylemlerine ait delilleri toparlamalı ve iş mahkemesinde sunmalıdır.
Ayrıca, işçi tazminat talebinden önce, işverenle konuşarak sorunu çözmeye çalışabilir. İşverenin mobbing eylemlerinden haberdar olmadığını veya bu durumu çözmek için işçiye yardım etmek istediğini varsayabilirler. Ancak, bu tür bir görüşme yeterli olmazsa, işçi iş mahkemesinde tazminat talep edebilir. Tazminat talep edilirken, işverenin savunma hakkı olduğunu unutmamalısınız. İş mahkemesinde işçinin taleplerini reddetme hakkına sahiplerdir.
Tazminat Miktarının Belirlenmesi
Mobbing eylemi işçinin maruz kaldığı psişik baskı ve dayanılmaz hale getirme çabalarını ifade eder. Bu durum işçinin psikolojisinin bozulmasına ve hatta işini kaybetmesine sebep olabilir. Bir işçinin işvereninin mobbing eylemleri nedeniyle iş mahkemesinde tazminat talep edebilmesi için bazı kriterleri yerine getirmesi gerekmektedir. Mobbing eylemlerinin türüne göre işçi tazminat talep edebilir. Örneğin işçinin işvereninin sözlü veya fiziksel tacizi, onun işine son vermeye zorlaması, itibarsızlaştırması, iş arkadaşları arasında ona karşı düşmanlık yaratması gibi mobbing eylemlerinin tazminat miktarını belirler. İş mahkemesi genellikle işçinin yaşadığı maddi ve manevi zararları dikkate alarak tazminat miktarını belirler.
İşverenin Savunma Hakkı
İşverenler, mobbing suçlamalarına karşı kendilerini savunma hakkına sahiptirler. İş mahkemesinde, savunmalarını yaparak kanıtlar sunabilirler. İşverenler, mobbing eylemlerinin gerçekleşmediğini veya işçinin performansını önemsemeleri nedeniyle yapıldığını savunabilirler. Ayrıca, işverenler işçilerin mobbing iddialarını zamanaşımına uğramış olarak nitelendirerek, davanın zaman aşımına uğramasını sağlamaya da çalışabilirler. Ancak, bu tür savunmaların kabul edilmesi işçinin kanıtlarına ve mobbingin yaşanıp yaşanmadığına dair objektif delillere bağlıdır.
İş Mahkemesinde Dava Açma Süreci
Mobbinge uğrayan işçilerin yapabileceği bir diğer seçenek de iş mahkemesinde davayı açmaktır. İş mahkemesinde dava açma süreci oldukça detaylı ve uzun bir süreçtir. İşçinin ilk olarak avukat tutması gerekmektedir. Ardından avukat, dava dilekçesini hazırlayarak iş mahkemesine başvurur. Dava dilekçesinde, işçinin mobbing eylemlerine maruz kaldığını ve tazminat talep ettiğini belirtmelidir. İş mahkemesi, dava dilekçesini inceledikten sonra işverene tebligat gönderir ve işveren, belirli bir süre içinde savunmasını hazırlar.
İş mahkemesinde dava açma süreci oldukça uzun bir süreç olduğu için işçilerin sabırlı olması ve dava sürecini detaylı bir şekilde takip etmeleri gerekmektedir. İşçinin lehine karar verilmesi halinde tazminat miktarı belirlenir ve işveren, işçiye bu tutarı ödemekle yükümlüdür.
Dava Açmak için Gerekli Belgeler
İşçilerin iş mahkemesinde dava açabilmesi için bazı belgelerin hazır olması gerekmektedir. Bu belgeler şu şekildedir:
- İş Sözleşmesi
- İşçinin SGK hizmet dökümü
- İşverenin mobbinge maruz kaldığına dair kanıtlayıcı belgeler (e-posta, yazışma, video kaydı vb.)
Ayrıca dava açmadan önce iş mahkemesinde dava açma dilekçesi de hazırlanmalıdır. Bu dilekçede olayın tarihleri, işverenin mobbing eylemleri ve işçinin talepleri detaylı bir şekilde belirtilmelidir. İşçilerin bu belgeleri hazırlarken çok dikkatli olmaları gerekmektedir, çünkü eksik veya yanlış belgeler davanın reddedilmesine neden olabilir.
Tazminat Talep Etmeden Önce Yapılması Gerekenler
İş mahkemesinde tazminat talebinde bulunmadan önce, mobbing eylemleriyle başa çıkmak için bazı seçenekler vardır. Bu seçeneklerden biri, işverenle doğrudan konuşarak sorunun çözümüne çalışmaktır. İşveren, mobbing eylemlerinin farkında olmayabilir veya işkolu verimliliğinde gerçek düzeltmeler yapmak için çalışabilir. İş yerindeki diğer çalışanları da konuya dahil etmek ve ortak bir çözüm bulmak da faydalı olabilir. Başka bir seçenek ise işçinin işyeri sendikasına veya çalışma koşullarını düzenleyen kurumlara başvurmak olabilir. Bu kurumların görevi mobbing eylemlerini önlemek ve işçinin haklarını korumak olduğundan, işçilere yardımcı olabilirler.
Sonuç
Mobbing, iş yaşamında hem psikolojik hem de fiziksel açıdan çok ciddi sorunlar yaratabilen bir durumdur. İşverenlerin mobbing eylemleri, çalışanların performanslarını düşürerek çalışma ortamını zehirleyebilir. Bu nedenle işçilerin mobbing eylemlerine maruz kalmaları durumunda iş mahkemesinde tazminat talebinde bulunma hakları vardır.
Mobbing eyleminin türüne göre belirlenen tazminat miktarı işçinin yaşadığı zarara ve kayba göre belirlenir. Tazminat talebinde bulunmak için iş mahkemesine başvururken ise gerekli belgeleri hazırlamak önemlidir. Dava açma süreci ise işçilerin mobbing eylemlerine maruz kalmaları durumunda ilk yapmaları gereken şey değildir. İşverenlerle konuşmak veya uzlaşma yollarını aramak gibi seçenekler de mevcuttur.
Sonuç olarak, iş mahkemesinde tazminat talebinde bulunmak ciddi bir karardır ve iyi düşünülmesi gerekmektedir. Ancak, mobbingin yarattığı olumsuz etkiler göz önüne alındığında, işçilerin tazminat talebi açısından haklı oldukları söylenebilir.
