İş hukukunda psikolojik taciz, işçinin maruz kaldığı her türlü sözlü, yazılı ya da davranışsal tacizdir. İşverenler, işçilerin işyerinde psikolojik tacize maruz kalmamaları için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür. İşçiler de, psikolojik tacize karşı hukuki olarak korunmaktadır. İşverenin psikolojik taciz önleme yükümlülüğü ile işçilerin psikolojik tacize karşı hakları, iş hukukunun temel konuları arasında yer almaktadır. İşçilerin güvencesi olarak iş hukuku, psikolojik tacize maruz kalan işçilerin haklarını koruyarak, işverenlerin bu tür davranışlardan kaçınmalarını sağlamayı amaçlamaktadır.
Psikolojik Taciz Nedir?
Psikolojik taciz, iş yerinde bir kişinin sürekli olarak bir diğerine psikolojik baskı uygulamasıdır. İşçi, sürekli olarak aşağılanmak ya da kötü muamele görmek gibi davranışlarla karşı karşıya kalır. Bu davranışlar işçinin iş ortamında sürekli bir stres kaynağı oluşturarak, iş performansını ve motivasyonunu olumsuz etkiler. Psikolojik taciz eylemleri, sözlü olarak yapılan tehdit, hakaret, aşağılama, taciz gibi eylemlerle gerçekleştirilebilir. Ayrıca fiziksel olarak kişinin hareketlerini taklit etmek, çalışma saatlerinde sürekli rahatsız etmek, iş yerindeki sosyal ilişkileri negatif yönde etkilemek gibi davranışlar da psikolojik tacize örnek gösterilebilir.
İşçilerin Psikolojik Tacize Karşı Hakları Nelerdir?
İşyerinde psikolojik tacize maruz kalan işçiler, yasal haklarını kullanarak kendilerini koruyabilir. Bu haklar çerçevesinde işverenlerin uygunsuz davranışlarına karşı mücadele edilebilir. İşçilerin psikolojik tacize karşı hakları ise şunlardır:
- Psikolojik taciz davranışının durdurulması talebinde bulunma
- İşverenin asgari davranış kurallarına uymasını isteme
- İşyerinde görev değişikliği veya yer değiştirme talep etme
- Tazminat talep etme
İşçiler, psikolojik tacizi işverenleri doğrudan suçlayarak veya iş hukukunda belirtilen İş Hakem Kurulu gibi kanalları kullanarak işyerinde aldıkları zararları giderme talebinde bulunabilirler. İş Hakem Kurulu, işveren ve işçi arasında çıkan uyuşmazlıkları adil bir şekilde çözmekle görevlidir. İş Hakem Kurulu’na başvururken belge ve delil sunmak, dava açmak için gerekli bir adımdır.
Ayrıca, işçiler tazminat talebinde de bulunabilirler. Psikolojik taciz, işçinin işyerinde çalışmasını engelleyecek kadar ciddi boyutlara ulaşmışsa, işçinin tazminat alma hakkı doğar. Tazminatın miktarı, işçinin yaşadığı psikolojik tacizin ciddiyetine göre değişir.
İş Hakem Kurulu Başvurusu
İşçiler, psikolojik tacize maruz kalırlarsa, işverenlerine karşı iş hakem kurulu başvurusu yapabilirler. Bu başvuru, çalışanlar ile işverenler arasındaki anlaşmazlıkların çözümü için yapılan bir başvurudur. İş hakem heyeti, uyuşmazlıkların tarafı olan işveren ve çalışanları bir araya getirerek, dürüst ve adil bir şekilde davaya bakar ve karar verir. Ancak, işçilerin psikolojik tacize uğradıklarını kanıtlamaları gerekmektedir. Ayrıca, dava açmadan önce, işyeri içi itiraz prosedürleri takip edilmelidir. Bu sayede, davanın açılması öncesi sorunlar dışarıda çözümlenebilir ve gereksiz davalara yer verilmemiş olur.
Tazminat Hakkı
İşçiler, işyerinde uğradıkları psikolojik tacizler nedeniyle tazminat talep edebilirler. Bu tazminat, işçinin maruz kaldığı tacizin niteliği ve süresine göre değişebilir. İşçilerin tazminat talepleri, iş mahkemesinde açacakları dava sonucunda karara bağlanır.
Tazminat miktarı, işçinin maruz kaldığı psikolojik tacizin etkisi, süresi ve ciddiyetine göre belirlenir. Mahkeme, işçinin uğradığı maddi ve manevi zararları dikkate alarak tazminat miktarını belirler. Maddi zararlardan örneğin, işçinin kendisine veya ailesine sağladığı tedavi masrafları tazmin edilirken, manevi zararlar ise psikolojik etkilerin önemine göre belirlenir.
İşverenin Psikolojik Tacizi Önleme Yükümlülüğü
İşverenlerin çalışanlarının psikolojik tacize uğramalarını önlemek için yasal bir yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu noktada işverenlerin alması gereken önlemler arasında, işyeri içi davranış kurallarının oluşturulması, personel eğitimleri düzenlenmesi ve işyerinde açık, güvenilir ve saygılı bir iletişim ortamının sağlanması sayılabilir.
İşverenler, işyerindeki asgari davranış kurallarını net bir şekilde belirleyerek, çalışanlarının psikolojik tacizden korunmasını sağlayabilirler. Olası taciz durumlarında da işverenler, şikayetlerin alınması ve gerekli önlemlerin alınması için iş yerlerinde bir sistem oluşturmalıdırlar.
İşverenlerin psikolojik tacize karşı mücadelede diğer bir önemli adımı, personel eğitimleri düzenlemesidir. Bu eğitimlerin amacı, çalışanların psikolojik taciz hakkında bilgilendirilmesi, farkındalık yaratılması ve olası taciz durumlarında nasıl hareket edecekleri konusunda bilgilendirilmeleridir.
İşverenlerin diğer bir sorumluluğu ise, işyerinde açık, güvenilir ve saygılı bir iletişim ortamının sağlanmasıdır. Bu doğrultuda işverenler, çalışanların görüş, öneri ve şikayetlerini dinlemeli ve gerektiğinde çözüm üretmelidirler. Ayrıca, işverenlerin çalışanların mesajlarını, e-postalarını ve verilerini izlemesi de psikolojik tacizle mücadelede önemli bir adımdır.
Son olarak, işverenlerin psikolojik tacize karşı alması gereken tedbirler yasal olarak zorunlu değildir, ancak çalışanların korunması ve iş yerinde sağlıklı bir çalışma ortamının oluşumu açısından oldukça önemlidir. Bu nedenle, işverenlerin bu konuda aktif bir tutum sergilemeleri önerilir.
İş Yeri İçi Davranış Kuralları
İş yerinde uygun davranışlar sergilemek oldukça önemlidir. İş yerinde uyulması gereken asgari davranış kuralları işçilerin haklarını ve psikolojik sağlıklarını korumak için oluşturulmuştur. Bu kurallar, işverenlerin iş güvenliği politikalarının bir parçasıdır ve işçilerin işyerinde kendilerini güvende hissetmeleri için gereklidir.
İş yerinde asgari davranış kuralları arasında, diğer işçilere şiddet veya taciz uygulamama, işyeri malzemelerinin korunması, kişisel gizlilik haklarına saygı gösterme, uygun giyim kurallarına uyum sağlama ve devam eden eğitimlere katılma yer alır.
Bu kuralların oluşturulması işverenler tarafından yapılmakla birlikte, işçilerin bu kurallara uyması da önemlidir. İşverenler, işe alım sürecinde işçilere bu kurallar hakkında bilgi vererek, işçilerin söz konusu kurallara uyum sağlamasını sağlayabilirler.
Bu kuralların uygulanması ise işverenlerin sorumluluğunda olup, işverenlerin, işçilerin bu kurallara uyum sağlaması için uygun eğitimleri sağlaması gerekmektedir. İşverenler ayrıca, işçilerin uygun davranışlarda bulunmadıkları durumlarda, bu konuda gerekli yaptırımları uygulamalı ve bu davranışları düzeltmek için gerekli adımları atmalıdır.
Personel Eğitimi
İşverenlerin psikolojik taciz konusunu ciddiye alması ve çalışanlarını bu konuda bilinçlendirmesi önemlidir. Eğitimler, işçilerin psikolojik taciz davranışlarını nasıl tanıyacaklarını, ne yapacaklarını ve sorunları nasıl çözeceklerini öğrenmelerini sağlar.
Eğitimler, işçilere psikolojik tacizi önleme ve işverene raporlama konusunda bilgi verir. Ayrıca, işverenlerin işyerinde kabul edilebilir davranış kuralları ve mümkün olan en iyi uygulamaları belirlemelerine yardımcı olur.
- Eğitimler, işverenin inisiyatifi dahilinde düzenlenebilir veya yasal olarak zorunlu hale getirilebilir.
- İşverenler, eğitimin işçiler için faydalı ve ilgi çekici olması için çaba sarf etmelidir.
- İşverenler, işçilerin katılımını teşvik etmek için eğitimlerin çevrimiçi veya yüz yüze yapılmasına karar verebilir.
Eğitimlerin zorunlu olup olmadığı ülke ve bölgeye göre değişebilir. Bazı ülkelerde, işverenlerin psikolojik tacizi önlemek için işçilere düzenli eğitimler vermesi yasal olarak zorunlu hale getirilmiştir.
Eğitimler, işçilerin çalışma ortamında saygı, hoşgörü ve işbirliği kültürü oluşturmasında da yardımcı olabilir. Bu kültür, işyerinde psikolojik tacizi tolere etmeyen bir çalışma ortamı yaratmaya yardımcı olabilir.
Psikolojik Tacizle Mücadelede İş Birliği
Psikolojik taciz işyerlerinde sıkça karşılaşılan bir sorundur ve tek başına mücadele edilmesi zor olabilir. Bu nedenle işçiler, işverenler, sendikalar ve hukuk sistemleri birlikte çalışarak psikolojik tacizle mücadele edebilirler.
İşçiler, kendilerine yapılan her türlü psikolojik tacizi kayıt altına almalı ve bu durumu işverenleriyle paylaşmalıdır. İşverenler, işyeri içi davranış kurallarını belirleyerek çalışanların birbirine saygılı, adil ve dürüst davranmalarını sağlamalıdır. Bunun yanı sıra işverenler, çalışanlarına düzenli olarak psikolojik taciz hakkında eğitimler vermelidir.
Sendikalar, işçileri psikolojik taciz durumlarında desteklemeli, onlara moral vermelidir. Ayrıca işverenlerle işbirliği yaparak işyerindeki psikolojik tacizi önlemeye çalışmalıdır. Hukuk sistemleri ise çalışanların kanuni haklarını korumalı ve işyerindeki psikolojik tacize karşı hukuki süreçler yürütmelidir.
Sonuç olarak psikolojik tacizle mücadelede işçiler, işverenler, sendikalar ve hukuk sistemleri birbirleriyle işbirliği yaparak daha başarılı sonuçlar elde edebilirler. Bu sayede işyerindeki huzur sağlanır ve çalışanların psikolojik sağlıkları korunmuş olur.
İşyeri İçi İletişim ve Diyalog
İşverenlerin işçilerle sağlıklı bir çalışma ortamı oluşturmak için iletişim kanallarını açık tutmaları son derece önemlidir. İşçilerin iş memnuniyeti ve motivasyonunun artması için işverenlerin açık, saygılı ve güvenilir bir diyalog kurması gerekmektedir. Bu diyalog, işyeri içi iletişim politikaları ve kuralları ile desteklenmelidir. İşçilerin düşünceleri ve önerileri dinlenmeli ve değerlendirilmelidir. İşverenler ayrıca, işçilerle düzenli olarak toplantılar düzenleyerek, iş takvimlerini ve projeleri gözden geçirerek verimliliği arttırabilirler.
Sendikaların Rolü
Sendikalar, işçilerin haklarını savunmak için güçlü bir araçtır ve psikolojik tacizle mücadelede önemli bir role sahiptirler. Sendikalar, işyerlerinde psikolojik tacizle mücadele için gerekli olan destek sistemleri sağlayabilirler. İşçilere, psikolojik tacizle mücadelede karşı karşıya kalabilecekleri durumlarda ücretsiz hukuki danışmanlık hizmetleri sunabilirler.
Sendikalar, işverenlerle iş birliği yaparak işyerlerinde asgari davranış kuralları belirlemeye ve uygulamaya yardımcı olabilirler. İşverenlere, sendikalar işyerinde gerçekleşen psikolojik taciz vakalarını bildirerek bu konuda işverenleri bilgilendirebilir. Sendikalar, psikolojik tacizle mücadelede işverenleri eğitmek için de farklı çalışmalar yapabilirler.
Sendikalar, işyerindeki tüm çalışanların haklarını ve güvenliğini korumak için, işverenlerle iş birliği yaparak, psikolojik taciz vakalarını azaltmak ve ortadan kaldırmak için adımlar atabilirler.
Sendikalar, işçilerin haklarını savunmak için örgütlenerek ve güç birliği yaparak, işçilerin psikolojik taciz karşısında güçlü bir ses olmalarını sağlayabilirler.
