Miras hukukunda mirasın intikalinde bazı yasaklar vardır. Örneğin; ölüm sebebiyle boşama, nikahsız hayat, soybağı açısından engelleme gibi yasaklar nedeniyle, hak kayıplarına uğrayan kişiler istihkak (pay) davası açabilirler. Mirasçı adayları, miras hakkı kısıtlamalarına rağmen, mirasçılıktan çıkarılamazlar. Ancak anılan yasakların mevcudiyeti, hakları tamamen ortadan kaldırabilir. İstihkak davası (pay davası), hak kaybına uğrayan kişiler tarafından açılır ve davayı açma süresi, mirasın açılmasından itibaren 6 aydır. Davacı, dava açmak için ortaklık payının varlığı yeterlidir ve paydaşların varlığı nedeniyle kamu düzeni kuralına uymalıdır.
Mirasın İntikali
Mirasın intikal edebilmesi için, öncelikle mirasbırakanın ölümü gerekmektedir. Ölen kişinin malvarlığı, mirasçılarına paylaştırılır. Bu süreçte, paylaştırma işlemini gerçekleştirecek olan noterler ve mahkemeler devreye girer. Mirasın intikali, Türk hukuk sistemine göre belirli bir işlem süreci gerektirir. Mirasın üç aşamalı bir süreci vardır; Mirasın açılması, Mirasın tasfiyesi ve Mirasın paylaştırılması. Bu süreç tamamlandığında, mirasbırakanın yasal mirasçıları, malvarlığını miras yoluyla elde ederler.
Ölüm Sebebiyle Boşama Halinde Miras Hakkı
Ölüm sebebiyle boşanma hâlinde, boşanmadan önceki son hal üzere mirasçılık hakkı korunmaktadır. Türk Medeni Kanunu’na göre, boşanma kararı veren aile mahkemesi, kararın kesinleşmesi halinde, ölen tarafın boşanmaya karar vermeden önceki mal rejimi hükümleri uyarınca para ve eşyalardan elde edilecek kazancı (artık mal) ve ölüm tarihinde kalan malları varsa; mirasçılara vereceği payları tespit etmektedir. Böylece, boşanmış olan eşlerin biri öldüğünde, ölen tarafın, boşanmadan önceki varlıklarından kalan payı mirasçılara kalacaktır.
Miras Hakkı Kısıtlamaları
Medeni Kanun, miras hukukunda bazı kısıtlamalar getirmiştir. Bu kısıtlamalar nedeniyle mirasçı adayları mirasçılıktan çıkarılamaz. Ancak, ölüm sebebiyle boşama, nikahsız hayat, soybağı açısından engelleme gibi yasakların bulunması hakların tamamen ortadan kalkmasına neden olabilir. Bunun yanı sıra, kanunun düzenlediği şartların yerine getirilmemesi gibi nedenler de miras hakkının kullanılmasını sınırlayabilir. Miras hakkı kısıtlamalarının doğru bir şekilde anlaşılması, hak kayıplarını en aza indirmek için oldukça önemlidir.
Nikahsız Hayat
Türk Medeni Kanunu, miras hukukunda belirli şartlar altında mirasçılıktan çıkarma hükümleri getirmiştir. Nikahsız hayat, fiili ayrılık olarak da adlandırılan bir durumda, mirasçılıktan çıkarılmayı öngören yasaklar arasındadır. Bu durum, miras bırakanın çocuklarından olan ve mirasçı olarak kabul edilen kişiler açısından önem taşıyan bir konudur.
Nikahsız hayat, evli olmayan bir çiftin birlikte yaşaması durumunu ifade eder. Medeni Kanun, evli olmayan çiftlerin nikah düzenlememiş olsalar bile birbirlerine karşı yasal haklarının olduğunu kabul etmektedir. Ancak, bu haklar, evlilikle beraber mirasçılık hakkını da doğurmaz.
Özetle, Nikahsız Hayat (fiili ayrılık) gibi yasaklar, mirasçılık hakkını ortadan kaldırmaz, ancak mirasçılık hakkının tam olarak kullanılmasını da engelleyebilir. Bu durumda, mirasçılar tarafından bir istihkak (pay) davası açılarak, haklarının tam olarak korunması sağlanabilir.
FiiliAyrılık
=Nikahın tamamen düşmanlığı içinde yaşandığı bir hayat tarzıdır. Bu durumda, çiftler birbirlerinden ayrılmış olsa da yasal olarak hala evli sayılmaktadırlar. Ancak, nikahsız hayatın ayrıca bir düzenlemesi bulunmamaktadır.
Bu durum, miras hukukunda önemlidir çünkü fiili ayrılık olan çiftler yasal yollarla boşanmış çiftler gibi muamele görmemektedirler. Nikahsız hayatın bir düzenlemesi olmadığı için, fiili ayrılık, miras hukukunda miras bırakanın ölümü durumunda miras hakkı kısıtlamalarına sebep olabilmektedir. Bu durumu önlemek için, nikahsız hayat sürdüren çiftlerin evliliklerini resmi olarak sonlandırması önerilmektedir.
Soybağı Açısından Engelleme
Miras hukukunda, mirasın intikalinde bir engel olan soybağı açısından engellemeler vardır. Bir kişi, mirasbırakanın torunlarından, yeğenlerinden, amcalarından veya teyzelerinden biri değilse, mirasçı olarak kabul edilmez. Ancak, mirasbırakanın bakmakla yükümlü olduğu kişiler, mirasçılararasında sayılır. Bu engelleme, miras hukukunda, soy bağına dayalı mirasçılık açısından oldukça önemlidir.
İstihkak Davası (Pay Davası)
İstihkak (pay) davası, mirastan haklarının kısıtlanması nedeniyle hak kaybına uğrayan kişiler tarafından açılabilir. Bu dava ile, miras hukukunda belirlenen yasaklar nedeniyle payları kısıtlanan kişiler, haklarını koruyabilirler. İstihkak davası, özellikle ölüm sebebiyle boşama, nikahsız hayat ve soybağı açısından engelleme durumlarında açılmaktadır.
Dava süreci, mirastan hak kaybı yaşayan tarafından açılan bir davadır. Davacı, davasını açmak için mirasın açılmasından itibaren 6 ay içinde davayı açma hakkına sahiptir. Davacının tek şartı, davacının ortaklık payının varlığıdır. Ayrıca, paydaşların varlığı nedeniyle kamu düzeni kuralına uymalıdır. Davacı, dava dilekçesi verdiğinde payın tespiti talep edilir ve payın miktarı belirlenir.
İstihkak davası sonucunda, hak sahibi olan taraf, haklarını korur ve diğer mirasçılararasındaki paylarını alabilir. Bu nedenle, istihkak davası, miras hukuku konularında hak kaybına uğrayan kişilerin korunması için oldukça önemlidir.
İstihkak Davası Açma Süresi
İstihkak davası, mirasın intikalinde yasaklardan dolayı hak kaybına uğrayan kişilerin açtığı bir dava türüdür. Yasaklı durumlar arasında ölüm sebebiyle boşama, nikahsız hayat ve soybağı açısından engellemeler yer almaktadır. İstihkak davası, bu yasaklar nedeniyle miras payı alamayan kişiler tarafından açılabilmektedir.
Bu davayı açma süresi, mirasın açılmasından itibaren altı aydır. Yani, altı aylık bir zaman dilimi içinde dava açma hakkı bulunmaktadır. Bu süre sona erdikten sonra istihkak davası açılamaz. Ayrıca, bu süre kanunen belirlenmiş bir süredir ve ertelenemez veya uzatılamaz.
İstihkak davası açmayı planlayan kişiler, bu süreyi dikkate alarak hareket etmelidirler. Aksi takdirde, dava haklarından vazgeçmiş olabilirler. Ancak, mirasın açılmasından sonraki altı aylık süre içinde istihkak davası açma hakkına sahip olacaklardır.
Dava Şartları Nelerdir?
İstihkak davası açarken dikkat edilmesi gereken bazı şartlar söz konusudur. Bu şartlar, davanın kabul edilebilirliğini belirlemek üzere ortaya konmuştur. Davacı olarak, ortaklık payına sahip olmanız yeterlidir. Bu durum, paylaşımın herhangi bir nedenle gerçekleşmediği durumlarda da geçerlidir. Ancak, yasal zorunluluk gereği kamu düzeni kuralına uyma zorunluluğu bulunmaktadır.
Paydaşların varlığı nedeniyle kamu düzenine uygunluk kuralına uymak, pay sahiplerinin her birinin payını belirleme ve pay sahipleri arasında adil bir şekilde paylaşıma tabi tutulması gerektiği anlamına gelmektedir. Bu nedenle, dava süreci boyunca hakim, kamu düzeni kuralına tam olarak uyulduğundan emin olacaktır.
Dava Süreci
İstihkak davası, miras hukukunda hak kaybına uğrayan kişiler tarafından açılabilir. Davanın açılması için 6 aylık yasal süre vardır. Dava süreci, dilekçenin verilmesi ile başlar. İstekli tarafından payın tespiti talep edilir ve hak sahibinin istihkak payı belirlenir. Pay miktarının tespit edilmesi, paydaşların varlığına ve payın SPK kaydına uygun bir şekilde yapılmalıdır.
Dava kabul edildiğinde, karar vermek için mahkeme, payın mevcut durumunu belirleyen bilirkişi raporunu hazırlar. Rapor, pay sahiplerine bildirilir ve karar aşaması başlar. Davalı tarafa karar bildirimi gönderilir. Karar kesinleşene kadar temyiz edilebilir.
İstihkak davası karmaşık bir süreçtir ve tarafların genellikle bir avukattan yardım almaları önerilir. Davacı taraf, davanın açılması için gerekli şartları yerine getirmeli ve faydalı bir sonuç elde etmek için davanın tüm aşamalarında dikkatli ve organize bir şekilde ilerlemelidir.
