Ticaret hukuku, işletmelerin kuruluşu, işletmelerin faaliyetleri sırasında karşılaşılan ticari işlemler, ticari sözleşmeler gibi konuları kapsayan bir hukuk dalıdır. Ticaret hukuku, ticaretin önemli bir yasal düzenlemesini oluşturur ve işletmelerin yasal hak ve sorumluluklarını korur. Ticaret hukuku, işletmelerin ticari faaliyetlerinin yanı sıra tüketicilerin haklarını da düzenler ve hukuki bir zemin oluşturur.
Ticaret hukuku, birçok ulusal ve uluslararası yasaların belirleyici olduğu geniş bir alandır. Bu nedenle, işletmelerle ilgili bir dizi faaliyeti düzenler. Bu faaliyetler arasında, sözleşme yazımı, ürün ve hizmetlerin satışı, nakliyesi, ilgili tarafların uyuşmazlıklarının çözümü ve benzeri konular yer alır. Ticaret hukuku, işletmelerin kuruluşuna ve faaliyetlerine ilişkin yasal düzenlemelerle ilgilidir.
Ticari İşlemler ve Sözleşmeler
Ticari işlemler, ticaretin en temel yapı taşlarından biridir ve iş hayatında sıkça kullanılan bir terimdir. Ticari işlemler, iki veya daha fazla işletme veya tüzel kişi arasında gerçekleşir ve mal veya hizmet alımı, satımı veya değişimi gibi faaliyetleri kapsar. Böyle bir işlem yapmak için taraflar arasında bir ticari sözleşme imzalanması gerekir. Ticari sözleşmeler, yapılan ticari işlemin şartlarını ve koşullarını belirleyen resmi belgelerdir. Bu sözleşmeler, tarafların haklarını ve yükümlülüklerini tanımlar ve genellikle avukatlar veya sözleşme uzmanları tarafından hazırlanır. Söz konusu sözleşmeyi hazırlarken, tarafların, ticari amaçlarını ve hedeflerini belirleyerek, şartları üzerinde anlaşmaya varmaları gerekmektedir.
Ticari Şirketler ve Yönetimi
Ticaret şirketleri, sermayeli şirketlerdir ve iki ana türü bulunmaktadır: Anonim Şirket (A.Ş.) ve Limited Şirket (Ltd. Şti.)
Anonim şirketlerin kuruluşu için en az 5 kurucu ortak gerekirken, limited şirketler en az 1 kurucu ve 1 ortak ile kurulabilirler. Anonim şirketlerin yönetim organı yönetim kurulu iken, limited şirketlerde ortaklar kendilerini yönetebilirler veya yöneticiler atanabilirler.
| Anonim Şirketler | Limited Şirketler |
|---|---|
| Kuruluş İçin En Az 5 Kurucu Ortak Gereklidir | Kuruluş İçin En Az 1 Kurucu ve 1 Ortağa İhtiyaç Duyulur |
| Pay Sahipleri Genel Kurulda Karar Alır ve Yönetim Kurulu Atar | Ortaklar Şirketi Kendileri Yönetebilir veya Yönetici Atayabilirler |
| Pay Sahipleri Yönetim Kurulu Üyelerini Seçer | Ortaklar Aralarında Yönetim Şeklini Anlaşarak Belirlerler |
Her iki şirket türü de sermayesini artırmak için hisse senedi ihracı yapabilirler. Hissedarlar, şirket karından kâr payı alabilirler ve şirketin olası zararından sorumlulukları sınırlıdır.
Anonim Şirketler
Anonim şirketler, en az 5 kurucu tarafından kurulabilen ve esas sermayesi paylara bölünerek toplanan özel bir şirket türüdür. Yönetim organları, genel kurul ve yönetim kurulu şeklinde iki ayrı mekanizma ile işlemektedir.
Şirketin kuruluşunda, öncelikle tüzük hazırlanır ve noter aracılığıyla imzalanır. Daha sonra, tescil işlemi yapılır ve kuruluş belgesi alınır. Sermaye yapısı ise, şirket tüzüğünde belirtilir.
Yönetim kurulu, müdürler ve üyelerden oluşan bir organdır. Şirketin günlük işlerinden sorumludur ve yönetim yetkisine sahiptir. Genel kurul ise, şirketin en yetkili karar organıdır. Şirketin büyük kararları, genel kurulda oy birliğiyle alınır.
Anonim şirketlerin sermayesi, paylara bölünerek toplanır ve toplanan sermaye belirli bir değeri aşmalıdır. Paylar üzerinde, ortakların sahip olduğu haklar belirtilir ve pay değeri, şirketin sermayesine bölünerek bulunur.
| Yönetim Organları | Yetki ve Sorumlulukları |
|---|---|
| Müdürler | Günlük işlerden sorumlu |
| Yönetim Kurulu | Yönetim yetkisine sahip |
Yönetim Kurulu
Anonim şirketlerin yönetim ve kontrolü yönetim kurulu tarafından gerçekleştirilir. Yönetim kurulu üyeleri, genel kurul tarafından seçilir. Yönetim kurulu, şirketin faaliyetleri ve iş planını belirleme, bütçe hazırlama, satın alma ve satış işlemleri yapma, şirketin kâr dağıtımı ve sermaye artırım kararları gibi önemli kararları alır.
Anonim şirketlerde yönetim kurulu, en az 3 ve en fazla 11 üyeden oluşur. Yönetim kurulunda görev alacak kişilerin belirli yasal koşulları yerine getirmesi gerekir. Yönetim kurulunun görev süresi 3 yıldır, ancak genel kurulun seçimiyle yenilenebilir.
Yönetim kurulu üyelerinin görev ve sorumlulukları da oldukça önemlidir. Yönetim kurulu, şirketin amaç ve hedeflerine uygun stratejiler geliştirir, şirketin mali durumu hakkında bilgi sahibi olur ve şirketin menfaatlerini korur. Aynı zamanda, yönetim kurulu üyeleri, şirketin kaynaklarının etkili kullanılması ve şirketin finansal performansının izlenmesinden de sorumludur.
Yönetim kurulu üyeleri kararlarını oy çokluğuyla alır. Ancak, bazı önemli kararlar için genel kurulun onayı gereklidir. Yönetim kurulunun karar defteri tutulur ve kararlar yazılı olarak alınır.
Genel Kurul Toplantıları
Anonim şirketler, faaliyetlerine devam ederken kararlarını genel kurul toplantıları üzerinden alırlar. Genel kurul toplantıları, şirket sahipleri arasında eşit oy hakkına sahip oldukları bir platformdur. Bu toplantılarda, şirketin yönetimi, kar payı dağıtımı, vergi beyannamelerinin onaylanması gibi konular hakkında kararlar alınır.
Genel kurul toplantısı yapılabilmesi için, şirketin tüzüğünde belirtilen quorum oranına uygun bir şekilde üyelerin katılımı gerekmektedir. Quorum oranı, toplantıya katılacak üye sayısı ve oy oranlarına göre belirlenir. Genel kurul toplantılarında, oylar açık ya da gizli olarak kullanılabilir.
Genel kurul toplantılarında, alınacak kararlarda şirket yönetim kurulunun önerileri dikkate alınır. Bu kurul, öneride bulunduğu konularda açıklayıcı bilgilendirme yapmakla yükümlüdür. Genel kurulda oy kullanma işlemi, şirket hissedarlarının sahip oldukları oylara göre gerçekleştirilir.
Genel kurul toplantılarında alınan kararlar, tutanak altına alınarak ilgili resmi makamlara bildirilir. Kararların alınması süreci, şirket tüzüğünde belirtilen konulara uygun şekilde yerine getirilmelidir. Şirket üyeleri, genel kurul toplantılarına katılarak oy kullanma haklarını kullanabilecekleri gibi, bu toplantılarda şirket ile ilgili sorularını da yöneltebilirler.
Limited Şirketler
Limited şirketler, iki veya daha fazla kişinin sermayelerini birleştirerek kurdukları ticari bir ortaklıktır. Kuruluşu için bir ana sözleşme hazırlanır ve bu sözleşme, şirketin adı, amacı, sermayesi, ortakların sorumlulukları, yönetim organları, karar alma süreçleri ve şirketin dağılması gibi konuları içerir. Şirket yönetimi, ortaklar arasında yapılan anlaşmaya göre belirlenir ve bu anlaşmada ortakların sorumlulukları ve sermaye payları belirtilir.
Limited şirketlerin sermayeleri, malvarlığı ile temsil edilir ve bu sermayeler, belirli bir tutara bölünebilir. Ortaklar, şirkete sermaye katkısı yaparak hisselerini oluşturdukları gibi, şirketten kâr payı alırlar. Limited şirketlerin yönetim organları, genel kurul tarafından seçilir ve yönetim kurulu, işletmelerin günlük işlerini yürütür.
Sermaye paylarının devredilmesi konusunda, ortaklar aralarında anlaşabilirler veya ortaklardan birinin payını satın alacak üçüncü bir tarafa devredilebilir. Limited şirketler, anonim şirketlerde olduğu gibi halka açık olmadıklarından, hisseleri borsada işlem görmez. Ancak, hisse devri yapılabilir ve özelleştirme kapsamında kamuya açık hale getirilebilir.
Ticaret ve Rekabet Hukuku
Ticaret ve rekabet hukuku, ticari faaliyetlerin düzenlenmesini ve rekabetin adil bir şekilde sürdürülmesini sağlayan bir hukuk dalıdır. Bu hukuk dalı, tüm ülkelerde ortak ilkeler üzerine inşa edilmiştir.
Ticaret hukuku, ticari işlemler için gerekli olan sözleşmeler, ödeme şekilleri, kredi sözleşmeleri, taşıma sözleşmeleri ve diğer konular gibi birçok konuda düzenlemeler getirir.
Rekabet hukuku ise, rekabetin zaman içinde nasıl oluştuğunu ve bu kuralların ne şekilde belirlendiğini analiz eder. Rekabet hukuku ihlallerinin cezalandırılması ve tazminatın belirlenmesi de yine bu hukuk dalı çerçevesinde gerçekleştirilir.
Inovasyon ve gelişim çağında, ticaret ve rekabet hukuku son derece önemlidir. Bu hukuk dalı, piyasa dengesini korur ve adil ve etik davranışı teşvik eder. Ticaret hukukunun bazı alanları, özel olarak dünya ticaretini düzenlemek için oluşturulmuştur.
Ticaret Hukuku Uyuşmazlıkları
Ticaret hukuku uyuşmazlıkları ticari işlemler sırasında ortaya çıkabilen anlaşmazlıkların çözümüne ilişkin yasal düzenlemelerdir. Bu uyuşmazlıkların çözümünde dava açmak, arabuluculuk ya da tahkim yollarına başvurmak mümkündür. Davalarda, ticari işlemin türüne göre farklı mahkemeler yetkilidir. Tahkim ise, taraflar arasında sözleşme ile kabul edilen bir çözüm yolu olduğu için mahkemelerden daha hızlı ve özel bir yoldur. Arabuluculuk ise, tarafların anlaşarak çözebilecekleri bir yol olup, önemli avantajlarından biri müzakere yoluyla anlaşma sağlama imkanıdır.
Rekabet Hukuku İhlalleri
Rekabet hukuku, piyasada serbest rekabet ortamının sağlanabilmesi için yapılan düzenlemelerdir. Bu düzenlemeler kapsamında rekabeti ve ticaretin serbestliğini bozacak davranışlar yaptırıma tabi tutulur. Rekabet hukuku ihlalleri, kartel oluşturma, hakim duruma sahip olmak, rekabeti engelleyici anlaşmalar yapmak, fiyatları haksız yere arttırmak gibi davranışlar kapsamında değerlendirilir.
Bu davranışlar sonucunda, Rekabet Kurumu tarafından ceza yaptırımları uygulanır. Bu cezalar, para cezaları, yasal faiz uygulamaları ve söz konusu davranışın sonlandırılmasını içerir. Rekabet hukuku ihlallerinin cezaları oldukça yüksek olabileceği için işletmelerin bu hukuk kavramlarına hâkim olmaları büyük önem taşır.
Rekabet hukuku ihlallerinin yaygın bir hukuk problemi olduğunu söylemek yanlış olmaz. Bu nedenle, işletmelerin bu konuda bilinçli olması, çalışanlarına eğitim vermesi ve ihlal risklerini azaltmak için gerekli tedbirleri alması gerekir.
