İdari eylem, bir idare kurumunun yürüttüğü her türlü işlemi ifade eder. Bu işlemler idari işlemler olarak adlandırılır ve bu işlemler hukuka uygun yapılmalıdır. Ancak bazı durumlarda idari işlemler hukuka aykırı olabilir ve bu durumlarda düşme ve düşürme kavramları devreye girer.
Bu makalede idare hukuku kapsamında idari işlemde düşme ve düşürme kavramları ele alınacak. İdari eylemde düşme, bir işlemin gerçekleştirilemediği veya sona erdirildiği durumu ifade ederken, düşürme ise gerçekleşmiş bir işlemin hukuka aykırı olduğu tespit edildiğinde ortadan kaldırılmasıdır.
Bu makalede ayrıca yetkisizlik durumunda düşürme kuralı, hukuka aykırılık durumunda düşürme, iptal davası sonucunda düşürme, idari işlemde düşürme işleminin gerçekleşmesi ve mahkeme kararlarına göre düşme ve düşürme kavramlarının yorumlanması ele alınacaktır.
Düşme Kavramı
İdari eylemde düşme, bir idari işlemin hukuka uygun olmadığı veya yürütülmesinde ortaya çıkan bazı hatalar sonucunda işlemin kendiliğinden ortadan kalkmasıdır. Örneğin, bir idari işlemin süresi geçtiğinde ya da idarenin yetkisiz bir şekilde işlem yaptığında işlem düşer. Ayrıca, idarenin işleminde hukuka aykırı bir durumun ortaya çıkması sonucu da işlem düşebilir. Ancak, düşme işlemi, her zaman geçerli değildir ve bazı durumlarda mahkeme kararı gereklidir. Özellikle, hukuka aykırılık durumlarında idare tarafından işlemi düşürmek yerine iptal davası açmak daha doğru bir yöntem olabilir.
Düşürme Kavramı
İdari işlemde düşürme işlemi, idari işlemin iptali veya yürütmenin durdurulması sonucu meydana gelmektedir. İdari mahkeme, iptal davası sonucunda ilgili idari işlemin hukuka aykırı olduğunu tespit eder ise, işlem düşer. Yürütmeyi durdurma kararı sonucunda ise, idari işlem etkisini yitirir. Ancak idari işlemde düşürme, bazı durumlar için istisna olabilmektedir. Örneğin, düşme sonucu hukuki bir boşalma oluşturuyorsa ve bu durum kamu zararına yol açıyorsa, idarenin yenileme yetkisi olabilmektedir.
İdari işlemde düşürme işlemi için belirli prosedürler vardır ve idarenin belirli bir süre içinde hareket etmesi gerekmektedir. Aksi takdirde, düşürme işlemi gerçekleşmeyebilir veya hukuki sorunlar ortaya çıkarabilir. İdari işlemde düşürme işlemi konusunda daha ayrıntılı bilgi almak isteyenler için, ilgili kanunlara ve emsal kararlara göz atmak yararlı olacaktır.
Yetkisizlik Düşürür mü?
İdari işlemin yapılması için yetki sahibi kişiler tarafından gerçekleştirilmesi gerekir. Eğer yetkisiz bir kişi veya kurum tarafından yapılan işlem sonucunda hukuka aykırılık ortaya çıkarsa, işlem düşürülecektir. Yetkisizlik durumunda işlemi gerçekleştiren kişi veya kurumun sorumluluğu da bulunmaktadır. Ancak, yetkili bir kişinin yapması gereken işlem yapılmadığı takdirde işlem düşürülmez. Bu durumda işlem eksik olarak değerlendirilir ve gereği yapılarak tamamlanması istenir.
Ayrıca, yetkisizlik durumunda işlem yalnızca hukuka aykırı bir sonuç doğurduğu takdirde düşürülür. Eğer hukuka uygun bir sonuç ortaya çıkarsa, işlem geçersiz sayılmaz. Bu nedenle, yetkisizlik durumunda işlem düşürülmesi için hukuka aykırı bir sonuç ortaya çıkması gerekmektedir.
Yetkisizlik durumunda işlem düşürülmesi konusu idare mahkemeleri tarafından ele alınan önemli bir konudur. İdare mahkemeleri, konuyla ilgili olarak gerekli incelemeleri yapıp, kararlara göre düşürme işlemi gerçekleştirmektedirler.
İşlemin Hukuka Uygun Olmadığı Durumlarda Düşme
İdari işlemin hukuka aykırı hale gelmesi durumunda düşürme gerçekleşir. Ancak, idari işlem hukuka aykırı olduğunda düşme gerçekleşmeyebilir. İşlemin hukuka aykırı olması, ancak bu durumun idare mahkemesi tarafından tespit edilmesi durumunda düşme gerçekleşir. İdari işlemin hukuka aykırı olup olmadığının tespiti, iptal davası açılarak idare mahkemesi tarafından yapılmaktadır.
Hukuka aykırılık iddia edilen işlem, idare mahkemesi tarafından iptal edildiği durumlarda da düşürme gerçekleşebilir. İdare mahkemesi tarafından iptal edilen işlemlerin yargı yolu tükenene kadar geçersiz sayılması nedeniyle işlem düşürülmelidir.
İptal Davası Sonucunda Düşürme
İptal davası, idari işlemin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle açılan bir dava türüdür. İptal davası sonucunda, idari işlemin hukuka aykırı olduğuna karar verilirse, idari işlem düşmektedir. Ancak, idari işlemin iptal edilmesi için hukuka aykırı olması gerekmektedir. İptal davası sonucunda idari işlem düşürülebilirken, idari işlemin hukuka uygun olduğuna karar verilirse düşürülmez. İptal davası sonucunda idare mahkemesi kararı ile idari işlemin düşürülmesi halinde, işlem kendisine tebliğ edildiği anda hüküm ifade eder. Bu nedenle idari işlem yapacak olan kişiler iptal davası sonucunu dikkate alarak işlem yapmalıdır.
İdari İşlemde Düşürme İşlemi
İdari işlemde düşürme işlemi, yapılacak olan bir işlemin hukuka uygun olmadığı, yetkisiz veya görevsiz kişiler tarafından yapıldığı, işlem konusu veya hukuki nedenleri ortadan kalktığı durumlarda gerçekleşir. İdari işlemin düşürülmesi, idarenin işlemden vazgeçmesi ya da başka bir yolla idari işlemin yok sayılması anlamına gelir.
Buna ek olarak, idari işlemin düşürülmesi, yeniden düzenlenmesine ya da iptal edilmesine neden olabilir. İdari işlemde düşürme işlemi, ilgili tarafların ve idarenin haklarını ve çıkarlarını korumak için çeşitli yasal süreçlere tabidir. Bu nedenle, idari işlemde düşürme işlemi gerçekleştirmeden önce, söz konusu işlemin yasal dayanağı, hukuka uygunluğu ve amaçları dikkate alınmalıdır.
İdari işlemde düşürme işlemi, adli makamların ve idari mahkemelerin işlemleri iptal etmek için aldıkları kararlar sonrasında da gerçekleşebilir. Bu durumda da, söz konusu işlemlerin hukuka uygunluğu ve dayanağına karar vermek için yasal süreçler tamamlanmalıdır.
Genel olarak, idari işlemde düşürme işlemi için idarelerin öncelikle hukuka uygunluğu, yetkisi, amaç ve nedenlerini göz önünde bulundurması gerekmektedir.
İdare Mahkemesi Kararlarına Göre Düşme ve Düşürme Yorumları
İdare mahkemesi kararlarına göre düşme ve düşürme kavramları, her olayın şartlarına göre farklı yorumlanabilmektedir. Mahkemeler, idari işlemlerin düşmesi veya düşürülmesinin genel şartlarını esas alarak karar vermektedirler. Bunlar arasında, işlemin kamu yararına aykırı olması, hukuksal boşluk, yetkisizlik veya usulsüzlük gibi nedenler yer almaktadır.
Özellikle hukuksal boşluk durumlarında, mahkemelerin idari işlemlerin düşmesine karar vermesi sık görülmektedir. Mahkemeler, idari işlemlerin hukuki dayanaklarının ve işlemin amacının net olarak belirlenmemesi durumunda işlemin hukuka aykırı olduğu sonucunu çıkarmaktadırlar.
Ayrıca, hak ihlalleri gibi durumlarda da idari işlemlerin düşürülmesi mümkündür. Bu tür durumlarda hak arama özgürlüğü ilkesine uygun kararlar verilerek, işlemin hak ihlali içerdiği tespit edilirse işlem düşürülebilmektedir.
İdare mahkemeleri tarafından verilen kararlar, doğru bir yorumlama yapılarak idare hukuku alanında önemli kararlar oluşturabilmektedir. Bu nedenle, idari işlem düşme ve düşürme konularında, idare mahkemelerinin vermiş olduğu kararların dikkatle incelenmesi gerekmektedir.
Yargıtay Kararlarına Göre Düşme ve Düşürme Yorumları
Yargıtay kararlarına göre düşme ve düşürme kavramları, idari işlemlerde birçok farklı duruma göre yorumlanabilmektedir. Örneğin, Yargıtay’ın kararlarına göre, bir idari işlemin hukuka aykırı olması halinde düşme gerçekleşirken, yetkisizlik durumunda ise işlem düşürülebilmektedir. Ayrıca Yargıtay, iptal davası sonucunda işlemin düşürülmesine ilişkin birçok karar vermiştir. Bununla birlikte, her davanın kendine özgü şartları olduğundan, her durum kendi koşullarında değerlendirilmelidir. Yargıtay kararlarına göre, idari eylemde düşme ve düşürme işlemleri dikkatli bir şekilde ele alınmalıdır.
