İş hukukunda, işverenlerin aşağılayıcı davranışlarına maruz kalan işçilerin korunması büyük önem taşır. Bu makalede, işverenin aşağılayıcı davranışlarının ne anlama geldiği, işçilerin korunma hakları, İş Kanunu’ndaki ilgili maddeler, cezalar, zararların karşılanması ve dava açma hakkı gibi konular ele alınacaktır. İşverenin aşağılayıcı davranışı sonucu mağdur olan işçilerin haklarının neler olduğu, uygulama örnekleri eşliğinde açıklanacaktır. Bu makale, işçilerin temel haklarını korumak ve ayrımcı davranışların önüne geçmek adına faydalı olacaktır.
Aşağılayıcı Davranış Nedir?
Aşağılayıcı davranışlar, işverenin çalışanlarını ötekileştiren, onlara aşağılayıcı davranan, saygısızca konuşan veya küçük düşüren her türlü davranıştır. Bu tür davranışlar iş yeri ortamını olumsuz etkileyebilir ve çalışanların psikolojik sağlığına zarar verebilir.
Aşağılayıcı davranışlar arasında, çalışanlara hakaret etmek, tehdit etmek, saldırgan davranmak, cinsiyet, köken veya ırk gibi özellikleri nedeniyle ayrımcı davranmak gibi hareketler yer alır. Bu tür davranışları sergileyen işverenler, çalışanların haklarını ihlal ederek suç işlemiş sayılırlar.
İşverenin aşağılayıcı davranışlara başvurması, çalışanların işlerini yapmalarını engelleyebilir, işyerinde verimliliği düşürebilir ve çalışanların işyerinde mutsuz olmalarına neden olabilir. İşçiler, işverenin aşağılayıcı davranışlara karşı korunma hakkına sahiptirler. Bu haklar, iş kanunlarında ve çalışma koşulları sözleşmelerinde belirtilir.
İşçinin Korunma Hakkı
İşçiler aşağılayıcı davranışlara karşı korunma hakkına sahiptirler. İşverenin aşağılayıcı davranışlarına maruz kalan işçi, şikayet edebilir ve durumu işverenine bildirebilir. Ayrıca, işçiler işverenlerinin aşağılayıcı davranışlarına karşı yasal yollardan korunma hakkına sahiptirler. İş Kanunu’nun 95. maddesi uyarınca, işçilerin itibarı ve hakları korunmalıdır. İşverenlerin aşağılayıcı davranışlarına karşı işçilerin talep edebileceği çözümler arasında iş sözleşmesinin feshi, tazminat, disiplin cezaları veya hukuki yollara başvurma gibi seçenekler yer alır. İşçiler de ayrıca işverenin aşağılayıcı davranışları sonucu oluşan maddi veya manevi zararların karşılanması için tazminat talep edebilirler.
İş Kanunu’nda İşçi Hakları
İş Kanunu, işçilerin aşağılayıcı davranışlara karşı korunmasını sağlar. Kanunun 20. maddesine göre, işverenler işçileri aşağılayıcı bir şekilde davranamazlar. Ayrıca, 25. maddede belirtildiği gibi işverenler, işçilerin kişilik haklarını göz önünde bulundurmak zorundadırlar. İşverenlerin baskıcı davranışlarına karşı işçilerin toplu olarak haklarını arayabileceği kollektif iş sözleşmesi hükümleri bulunmaktadır. İşçiler aynı zamanda işverenleri gözlemleyebilecekleri işyeri temsilcileri seçme hakkına da sahiptirler. İş Kanunu, işverenlerin aşağılayıcı davranışlarına karşı koymak için işçilere birçok farklı yol sağlamaktadır.
Cezalar
İşverenin aşağılayıcı davranışlarından dolayı işçilere uygulanabilecek çeşitli cezalar vardır. Bu cezalar, işçinin mağduriyetini azaltmak ve işverenlere yaptıkları hataların ciddiyetini hatırlatmak için uygulanır. İş Kanunu, işverenlerin aşağılayıcı davranışlarında uygulanabilecek cezaları öngörmektedir. Buna göre, işverenin işçiye karşı aşağılayıcı bir davranışta bulunması durumunda, işverene idari para cezaları uygulanabilir. Bu para cezalarının miktarları, işçinin aldığı maaşa göre hesaplanmaktadır.
Ayrıca, işverenin aşağılayıcı davranışı, işçiyi olumsuz etkileyen ve işçinin sağlığını tehdit eden bir durumda gerçekleşmişse, işveren hapis cezasına çarptırılabilir. Bu cezaların miktarları, mahkeme tarafından belirlenir ve ceza, işverenin yargılandığı mahkemenin kararına göre uygulanır.
- İdari para cezaları
- Hapis cezası
Yukarıdaki cezaların yanı sıra, işverenin aşağılayıcı davranışları halinde işçilerin iş sözleşmesini feshetmesi de mümkündür. İşverenin bu tür davranışlarından dolayı işi bırakan işçilerin işsiz kalmaması ve mağduriyetinin önüne geçilmesi için, işverenlere tazminat ödemek zorunda kalabilirler.
Zararların Karşılanması
İşverenin aşağılayıcı davranışı sonucu oluşan zararların karşılanması işçinin haklarındandır. Zararın tazmini işveren tarafından gerçekleştirilebileceği gibi işçi tarafından da talep edilebilir. İşçi özellikle manevi zararlar için tazminat talep edebilir. Bu durumda işverenin tazminatı ödememesi halinde işçi mahkemeye başvurarak tazminatın ödenmesini sağlayabilir. İşverenin zararın tazmini edilmesi için ödeme yapması gerekmektedir. İş Kanunu’nda bu durumla ilgili açık bir madde bulunmaktadır. İşverenin haksız davranışı sonucu işçinin zarar görmesi durumunda işçinin, haksız fiil nedeniyle doğan zararın tazmini için hukuki yollara başvurabileceği hüküm altına alınmıştır.
Dava Açma Hakkı
İşverenin aşağılayıcı davranışlarına maruz kalan işçilerin haklarını korumak için dava açabilme hakkı vardır. İşçilerin işverenlerine karşı açacakları davalarda, yasa ve iş hukuku kuralları ile belirtilen süreçleri takip etmeleri önemlidir. Davalar, istenmeyen sebeplerden dolayı işten çıkarmalar, ücret kesintileri ve disiplin cezaları gibi pek çok konuda açılabilir.
İşçi, dava açabilmek için önce, işverene yazılı bir şikâyette bulunmalı ve sorunun çözülmemesi durumunda mahkemeye başvurmalıdır. Davalar, işçinin veya işverenin bulunduğu yer mahkemesinde görülür ve hakim işçi lehine karar verirse işveren tazminat ödemek zorunda kalır.
İşverenin aşağılayıcı davranışlarına maruz kalan işçilerin, haklarını korumak adına dava açma hakları bulunmaktadır. Davaların sonuçlanması işçilerin lehine olursa, haklarının korunması sağlanır ve işverenin aşağılayıcı davranışlarını sonlandırmak adına bir dizi cezai yaptırımlar uygulanır.
Uygulama Örnekleri
İşverenlerin aşağılayıcı davranışlarına karşı işçilerin haklarını koruyan yasaların uygulanması konusunda örnekler vardır. Örneğin, işverenin işçinin çalışmalarını sürekli eleştirmesi, küçük düşürücü sözler kullanması veya işçinin özel hayatını ihlal etmesi, işyerinde cinsel tacizde bulunması aşağılayıcı davranışa örnek olarak verilebilir.
- Bir işyerinde müşterilere yakın bir şekilde hizmet veren bir kadın çalışan, işverenin sürekli olarak onu cinsel olarak taciz etmesi sonucu şirketi mahkemeye verdi.
- Bir işveren yıllardır çalışan bir işçiyi devamlı olarak eleştirdi, aşağıladı ve dışladı. İşçi, aşağılayıcı davranışlara karşı mücadele edebilmek için dava açtı ve davayı kazandı.
- Bir işveren, müşterilere verdiği hizmet sırasında bir işçinin özel hayatını ihlal ettiğinde, mağdur işçi hukuki yollara başvurarak haklarını savundu. Mahkeme, işçinin haklı olduğuna hükmetti ve işverenin zararlarını ödemesine karar verdi.
Bu örnekler, işverenin işçilere karşı aşağılayıcı davranışlarına karşı işçilerin korunmasının önemini bir kez daha ortaya koymaktadır. İşçinin haklarını korumak, hem onların refahı hem de işyerinin verimliliği açısından önem taşımaktadır.
