İş yerinde psikolojik taciz maalesef oldukça sık görülen bir sorundur. Bu durumda, işverenin çalışanın psikolojisine zarar veren davranışlarından etkilenen işçinin de bazı hakları bulunmaktadır. İşçi, psikolojik tacize maruz kaldığı takdirde işverene başvurma hakkına sahiptir. Bu durumun yasal yönleri ise oldukça önemlidir. İşçi, işveren tarafından psikolojik tacize uğraması durumunda, yasal süreç başlatabilir. İş mahkemesi veya idari kurumlara başvurulabilir ve ayrıca avukatlar, psikologlar ve iş ve meslek danışmanlarından da yardım alınabilir.
Psikolojik Taciz ve Tanımı
İşyerinde psikolojik taciz, çalışanları fiziksel olarak tehdit etmek yerine, onların zihnini ve duygusal dünyasını hedef alan bir davranış biçimidir. Çalışanı abluka altına alan, onu kötü muameleye maruz bırakan, işyeri atmosferini zehirleyen, yaralanmış, tehdit edilmiş ve kendini savunmasız hissettiren bir tür davranıştır. Psikolojik taciz, fiziksel şiddet gibi açık bir tehdit içermediğinden, genellikle kurbanını, birçok kez, bu davranışın kötüye kullanıldığına dair izlenimleri paylaşması durumunda bile susturmayı başarır. İşyerinde psikolojik taciz, mobbing, işyerinde kötü muamele, hor görme, sınırlama, tehdit, yok sayma veya şaka yoluyla gerçekleşebilir.
Psikolojik Taciz Türleri
İşyerinde psikolojik taciz, farklı şekillerde gerçekleşebilir. Bunlar mobbing, işyerinde kötü muamele, hor görme, sınırlama, tehdit, yok sayma veya şaka yoluyla gerçekleşebilir.
- Mobbing: Çalışanın uzun süre boyunca bilerek ve kasıtlı olarak hedef alındığı bir psikolojik taciz biçimidir. İş arkadaşları tarafından sürekli hor görülmek, yanlış bilgiler vermek, görevleri sürekli olarak değiştirmek gibi davranışlar mobbing örneklerindendir.
- İşyerinde kötü muamele: Çalışanın iş yerinde kötü muameleye maruz kaldığı bir psikolojik taciz biçimidir. Sürekli bağırmak, küçük düşürmek, hakaret etmek gibi davranışlar kötü muamele örneklerindendir.
- Hor görme: Çalışanın iş yerinde dışlanarak hor görülmesi de psikolojik taciz türleri arasında yer alır. Çalışanın üstlerinin veya iş arkadaşlarının ona değer vermediğini hissetmesi hor görme olarak tanımlanabilir.
- Sınırlama: Çalışanın iş yapmasını engellemek veya onu belli bir bölgede tutmak psikolojik taciz türleri arasındadır. Bu davranışlar, çalışanın işini yapmasını engellemek veya onu sosyal olarak tecrit etmek için kullanılabilir.
- Tehdit: İş yerinde tehdit etmek de psikolojik taciz türleri arasındadır. İşsiz bırakmakla, kovulmakla tehdit etmek, çalışanın kendini savunmasız hissetmesine ve stres yaşamasına neden olabilir.
- Yok sayma: Çalışanların görüşlerini veya fikirlerini dikkate almayarak yok saymak da psikolojik taciz türleri arasında yer alır. Bu davranış, çalışanın kendini iş yerinde değersiz hissetmesine neden olabilir.
- Şaka: Bazı çalışanlar, kalıplaşmış şakalar yapmak suretiyle diğer çalışanları taciz edebilirler. Bir şaka, bir kişinin kendisini savunmasız hissetmesine ve başkalarının onu ciddiye almayacağı endişesi duymasına neden olabilir.
Mobbing
Mobbing, iş yerindeki psikolojik taciz türlerinden biridir. Bu psikolojik taciz biçiminde, çalışan bilerek ve kasıtlı olarak hedef alınır. Mobbing, uzun süre boyunca devam edebilir ve çalışanın iş performansını olumsuz yönde etkilemektedir. Bu psikolojik taciz türünde, çeşitli yöntemler kullanılarak çalışanın psikolojik durumunun bozulması hedeflenir.
Örnek olarak, iş arkadaşlarınca sürekli hor görülme, yanlış bilgiler verilmesi ve görevlerin sürekli olarak değiştirilmesi örnek gösterilebilir. Bu tür psikolojik taciz durumlarında, çalışanlar kendilerini savunmasız ve çaresiz hissetmektedir. Mobbing, iş yerindeki atmosferi de zehirlemekte ve iş yerindeki ilişkileri de olumsuz yönde etkilemektedir.
Örnek: İş arkadaşlarınca sürekli hor görmek, yanlış bilgiler vermek, görevleri sürekli olarak değiştirmek
Bu örnekte, mobbinge uğrayan bir çalışana yapılabilecek psikolojik taciz türleri belirtilmiştir. İş arkadaşlarınca sürekli hor görme iş yeri psikolojisini zehirler. Yanlış bilgiler vermek ise çalışanın işini yapamamasına sebep olur ve görevleri sürekli olarak değiştirmek, çalışanın kendisini güvende hissetmesine engel olur. Bu gibi davranışlar, işveren tarafından engellenmeli ve çalışanların psikolojik sağlıklarını koruma altına alınmalıdır. İşverenler, çalışanlarını bu gibi durumlardan korumak için gerekli tedbirleri alarak iş yeri atmosferini sağlıklı hale getirmeli ve psikolojik taciz davranışlarının sonlandırılması için gereken adımları atmalıdır.
Kötü muamele
Kötü muamele, iş yerinde çalışanların karşılaştığı bir psikolojik taciz biçimidir. İşveren veya iş arkadaşları tarafından sürekli olarak kötü davranışlara maruz kalmak, çalışanları üzen ve motive etmeyen sözler kullanmak, sürekli olarak eleştiriler yapmak, küçük düşürmek ve hakaret etmek, kötü muamele örnekleri arasındadır. Bu tür davranışlar, çalışanların kendisini savunmasız hissetmesine ve iş ortamının bozulmasına yol açar. İşverenler işçilerine karşı adil ve sevgi dolu davranmayı istiyorlarsa, çalışanlarına iyi davranmalı ve onların haklarına saygı göstermelidirler. İş yerinde kötü muameleyle karşılaşan işçilerin, yasal yollara başvurarak haklarını aramaları ve kendilerini korumaları gerekmektedir.
Örnek: Sürekli bağırmak, küçük düşürmek, hakaret etmek
Psikolojik taciz türleri arasında yer alan kötü muamele, çalışana yönelik olumsuz davranışlarla kendini gösterir. Bu tür taciz, iş yerindeki bir kişi tarafından sürekli bağırmak, küçük düşürmek veya hakaret etmek şeklinde gerçekleştirilebilir. Kötü muameleye maruz kalan çalışan, işverenine sözel olarak veya yazılı olarak şikayette bulunabilir. Şikayet, işveren tarafından ciddiye alınmazsa, hukuki süreç başlatılabilir. İşyerinde yaşanan psikolojik taciz durumunda çalışanın hakları olduğu gibi, işverenin de çalışanlarına yönelik bir psikolojik tacize izin vermesi yasal açıdan sakıncalıdır.
Tehtit
İş yerinde tehdit etmek, çalışanın psikolojik olarak istismar edilmesinin bir diğer türüdür. İşverenler işçileri işten çıkarma, hatta dava açma tehditleriyle sık sık karşılaşabilirler. Bu tür tehditler işçiyi baskı altına almak ve onu sindirmek için kullanılır. Bu davranışlar, çalışanların iş yerinde rahat ve güvende hissetmelerini engelleyerek çalışma verimliliğini olumsuz yönde etkiler.
İşverenlerin çalışanlarını tehdit etmek yerine iş yerindeki sorunları açık bir şekilde ele almaları ve çözümler üretmeleri daha sağlıklı bir iş ortamı yaratır. İşçilerin hakları, psikolojik istismara karşı gelmek için kullanılabilir ve ilgili yasal kurumlara başvurarak işverenlerine karşı adım atabilirler.
Örnek: İşsiz bırakmakla, kovulmakla tehdit etmek
İş yerinde psikolojik tacizin en yaygın biçimi, işçinin işsiz bırakmakla veya kovulmakla tehdit edilmesidir. Bu durum, işçinin çalışma koşullarını etkiler ve onu işverenin istediği şekilde davranmaya zorlar. İşverenin, işçinin psikolojik sağlığını tehdit etmesi, işçinin iş yerinde yeterince verimli olmasını engelleyebilir. İşçi, işveren tarafından bu şekilde tehdit edildiğini hissettiğinde, buna karşı hukuki önlemler alabilir. İş mahkemesine veya idari kurumlara başvurma hakkı vardır. Ayrıca, hukuk danışmanlarından yardım alabilir ve haklarını öğrenerek işverenine başvurma hakkına sahiptir.
İşçinin Hakları
İş yerinde psikolojik tacize maruz kalan işçilerin hakları bulunmaktadır. Bu haklar, işverenin psikolojik tacize karşı alabileceği önlemleri de kapsamaktadır. Mobbinge uğrayan bir işçi haklarını öğrenerek işverene başvurma hakkına sahiptir. İşyerindeki kötü muameleye karşı çalışana işverenine yazılı olarak şikayette bulunma hakkı bulunmaktadır. Ayrıca, işçi yasal sürecin başlatılması için iş mahkemesine veya idari kurumlara başvurma hakkına da sahiptir. Bu haklar, işverenin psikolojik taciz konusunda sorumluluğunu artırmaktadır ve işçinin işyerinde daha güvende hissetmesine neden olmaktadır.
Örnek: Mobbinge uğrayan bir işçi haklarını öğrenerek işverenine başvurma hakkına sahiptir.
İş yerinde mobbinge maruz kalan bir işçi, bu durumda işverenine başvurma hakkına sahiptir. Mobbinge uğrayan işçi, işvereni hakkında kanıtlar eşliğinde şikayette bulunabilir. Bu şikayetler doğrudan işverene veya personel departmanına yapılabilir. Ayrıca işyerinde mobbinge uğrayan bir işçi, bir sendikaya üye ise, bu sendika aracılığıyla da kendisine destek sağlayabilir. İşçi, mobbing durumunda tazminat talep edebilir veya iş akdinin sonlandırılması için hukuki süreç başlatabilir. Ancak bu durumlar için de yeterli kanıt sunmak gerekmektedir.
Örnek: İşyerindeki kötü muameleye karşı çalışana işverenine yazılı olarak şikayette bulunma hakkı bulunmaktadır.
İşyerinde kötü muamele gören bir çalışanın yapabileceği en önemli şeylerden biri, işverenine yazılı olarak şikayet etmektir. Bu şikayet, işverenin dikkatini çekecek ve işyerindeki sorunu çözmek için çözümler üretmesini sağlayacaktır. Çalışan, şikayetini yazılı olarak yaparak, belge olarak saklayabilir ve gerekli durumlarda kanıt olarak kullanabilir. Ayrıca, yazılı şikayet, konunun ciddiyetini artıracağından işverenin işyerindeki kötü muameleye son vermesini sağlayacaktır. Ancak, çalışanın şikayetinde somut ve tutarlı deliller sunması önemlidir.
Yasal Süreç
İş yerinde yaşanan psikolojik taciz durumunda işçi, hukuki yollarla kendisine yapılan haksızlığa ve mobbinge karşı çıkabilir. Yasal süreç işçinin mağduriyetinin giderilmesi için önemlidir. İş mahkemeleri veya idari kurumlar, işçinin işverene başvurması durumunda devreye girerek sürecin takipçisi olurlar. İşçi, doğru şekilde davrandığı takdirde haklı olduğu durumda mağduriyetinin giderilmesini sağlayabilir. Ayrıca, işçi durumdan etkilendiğinde avukat, psikolog veya iş ve meslek danışmanlarından yardım alabilir. Yasal süreç, işyerindeki mobbinge karşı mücadelede işçiye destek olur ve mağduriyetin giderilmesinde etkili bir yoldur.
Örnek: İş mahkemesine veya idari kurumlara başvurma hakkı vardır.
İş yerinde psikolojik taciz durumu yaşayan bir işçi, yasal olarak işverenine başvurma hakkına sahiptir. Bu durumda, işçi öncelikle işyerindeki yetkililere bu durumu yazılı olarak bildirmelidir. Eğer işveren tarafından bir çözüm bulunamazsa, işçi iş mahkemesine veya idari kurumlara başvurabilir. Mahkeme veya kurumun verdiği kararlar genellikle işverenler için caydırıcı nitelik taşıdığından, işverenler bu tür davranışlardan kaçınma yoluna gidebilirler. Bu nedenle, işçilerin işverenlerine karşı haklarını bilmesi ve bu haklarını kullanma cesaretine sahip olmaları son derece önemlidir.
Örnek: Ayrıca, Avukatlar, psikologlar ve iş ve meslek danışmanları tarafından yardım alınabilir.
İş yerinde psikolojik taciz yaşayan işçiler, yardım alabilecekleri farklı uzmanlar ve profesyoneller bulunmaktadır. Avukatlar, işçi hakları konusunda uzmanlaşmış olup, işçilere yasal destek sağlamaktadırlar. Psikologlar, iş yerinde yaşanan psikolojik taciz sonrasında işçinin yaşadığı stresi yönetmeleri ve iş yerindeki olumsuz etkiler üzerinde çalışmaları için yardımcı olabilirler. İş ve meslek danışmanları, iş yerindeki problemleri tanımlamak ve bu problemlere yönelik çözüm önerileri sunmak için işçilere yardımcı olabilirler. Ayrıca, bazı iş yerleri, psikolojik danışmanlık veya hukuki danışmanlık hizmetleri sunarak, işçilerin iş yerindeki sorunları çözmelerine yardımcı olmaktadırlar.
